Жүзім – әлемдегі ең көне мәдени өсімдіктердің бірі. Ол тек дәмді ғана емес, сондай-ақ денсаулыққа пайдалы қасиеттерімен де танымал. Жүзімнің түрлері өте көп, ал оның өсіру тарихы мыңдаған жылдарға созылады. Төменде осы ерекше жеміс туралы ең қызықты деректер ұсынылған.
- Жүзім шамамен 8000 жыл бұрын алғаш рет өсіріле бастаған. Археологтар ежелгі жүзім шараптарын жасауға арналған заттарды қазіргі Грузия мен Армения аумақтарынан тапқан.
- Бұл жеміс адамзат тарихындағы ең алғашқы культивацияланған дақылдардың бірі болып саналады. Оны ежелгі Египет, Грекия және Рим өркениеттері жоғары бағалаған.
- Жүзімнің 8000-нан астам түрі бар. Олардың ішінде асханалық жүзім, шарап жасауға арналған сорттар және кептіруге арналған мейіз түрлері кездеседі.
- Жүзім ағаш емес, жүзімдіктер деп аталатын көпжылдық лиана өсімдігі болып табылады. Кейбір жүзім бұталары жүздеген жылдар бойы өмір сүре алады.
- Жүзім құрамында адам ағзасына пайдалы көптеген антиоксиданттар бар. Олар қартаю процесін баяулатып, жүрек-қан тамырлары ауруларының алдын алуға көмектеседі.
- Қызыл жүзімде ақ жүзімге қарағанда антиоксиданттар көбірек кездеседі. Оның құрамындағы ресвератрол заты жүрекке пайдалы әсер етеді.
- Жүзімнің 80%-дан астамы судан тұрады. Бұл оны сергітетін әрі шөлді қандыратын жемістердің бірі етеді.
- Кептірілген жүзім, яғни мейіз, дәрумендер мен минералдарға бай. Ол ұзақ сақталуымен ерекшеленеді және түрлі тағамдарда кеңінен қолданылады.
- Жүзім негізінен қолмен жиналады. Кейбір жоғары сапалы шарап түрлері үшін жүзім тек арнайы таңдалған кезде ғана жиналады.
- Франция, Испания және Италия әлемдегі жүзім өсіру мен шарап өндіру бойынша көшбасшы елдер болып табылады. Бұл елдерде жүзім шаруашылығы ғасырлар бойы дамып келеді.
- Жүзімнің белгілі бір сорттары суық ауа райына өте төзімді. Кейбір түрлері қатты аяздарға да шыдай алады және солтүстік өңірлерде де өсіріледі.
- Көптеген дәмді шырындар, джемдер, желе және түрлі сусындар жүзімнен жасалады. Оның шырыны табиғи қантқа бай, сондықтан қантсыз да тәтті болады.
- Жүзім өсімдігінің жапырақтары да пайдалы. Кейбір халықтар оны тағам дайындау үшін пайдаланады, әсіресе долма сияқты ұлттық тағамдарда кеңінен қолданылады.
- Ежелгі римдіктер мен гректер жүзімді қасиетті өсімдік деп санаған. Олар шарап құдайына арнап жүзімнен түрлі сусындар дайындаған.
- Жүзім өсіру үшін ең маңызды факторлардың бірі – климат. Ол жылы және күн шуақты аймақтарда жақсы өседі, бірақ кейбір сорттары көлеңкелі жерлерде де дамиды.
- Бір гектар жүзімдіктен жүздеген тонна жүзім жинауға болады. Бұл оның өнімділігі өте жоғары өсімдік екенін көрсетеді.
- Жүзімнің қабығы мен сүйектерінде көптеген пайдалы элементтер бар. Олар косметика мен фармацевтика салаларында кеңінен қолданылады.
- Жүзім ағашы ескі болған сайын оның жемістері дәмдірек бола түседі. Көпжылдық жүзімдіктер ерекше бай дәм мен хош иіске ие болады.
- Қара жүзімнің шырыны ақ жүзімнің шырынына қарағанда қою әрі қанық түсті болады. Бұл оның құрамындағы табиғи пигменттердің көптігімен байланысты.
- Жүзімнің кейбір түрлері өте тәтті болса, басқалары қышқыл дәмге ие. Шарап жасау үшін көбінесе арнайы қышқылдық деңгейі жоғары сорттар таңдалады.
Жүзім – табиғаттың ерекше сыйы. Ол өзінің алуан түрлілігімен, денсаулыққа пайдалы қасиеттерімен және ұзақ тарихымен адамзат өмірінде ерекше орын алады. Бұл жеміс тек тағам ретінде ғана емес, сондай-ақ мәдениет пен дәстүрдің ажырамас бөлігі болып табылады. Жүзім туралы мәліметтер оның әлі де көптеген құпиялары бар екенін көрсетеді, ал оны зерттеу мен өсіру ғасырлар бойы жалғасын таба бермек.
