Қазақтың суырыпсалма ақындық дәстүрінің көрнекті өкілі Жамбыл Жабаев – сан қырлы шығармашылығымен, терең ойлы жырларымен халық жүрегінен орын алған тұлға. Ол тек бір дәуірдің емес, бірнеше тарихи кезеңнің куәсі болған және сол заманның үнін өз өлеңдері арқылы жеткізе білген. Жамбыл есімі тек поэзиямен емес, ел тағдырымен тығыз байланыста қарастырылады. Төменде берілген мазмұнды мәліметтер арқылы оның өмірі мен шығармашылығына тереңірек үңіле аласыз.
- Жамбыл Жабаев 1846 жылы Жамбыл облысының Жамбыл тауы етегінде дүниеге келген. Ақын өзінің туған жерін үнемі мақтан тұтып, өлеңдерінде жиі жырлаған.
- Оның есімі Жамбыл тауына байланысты қойылған. Бұл атау ақынның туған жерімен байланысын айқындай түседі.
- Жамбыл алғашында дәстүрлі көшпелі өмір сүрген қарапайым шаруа отбасында өскен. Ол жастайынан домбыраға әуес болып, ауыл ақындарының жырларын жаттап өскен.
- Оның ақындық жолы XIX ғасырдың аяғында басталған. Жырларында әлеуметтік әділетсіздікті сынап, ел ішіндегі оқиғаларды жырға қосқан.
- Жамбыл Сүйінбай Аронұлының шәкірті болған. Сүйінбай оның ақындық қабілетін танып, батасын берген алғашқы ұстазы саналады.
- Жамбыл тек айтыскер ретінде ғана емес, эпикалық жыршы ретінде де танымал болған. Ол халық арасындағы батырлар жырын, аңыз-әпсаналарды жатқа айтып, елге кеңінен таратқан.
- Оның алғашқы танылған айтыстарының бірі – Құлмамбетпен болған айтыс. Бұл сайыс оның дарынын бүкіл қазақ даласына танытты.
- Жамбыл 1930 жылдары кеңестік идеологияға бейімделіп, жаңа мазмұндағы өлеңдер жазды. Ол бұл кезеңде еңбек адамын, Отанды, партияны мадақтаған жырларымен көзге түсті.
- Ақынның жасы жүзден асқан. Ол 100 жасқа толғанда кең көлемде тойланып, КСРО көлемінде атағы кең жайылды.
- Жамбылдың шығармашылығы тек қазақ тілінде ғана емес, орыс және басқа да көптеген тілдерге аударылған. Бұл оның туындыларының әмбебаптығын көрсетеді.
- Ұлы Отан соғысы кезінде Жамбылдың «Ленинградтық өренім» атты өлеңі кеңінен танылды. Бұл шығарма жауынгерлерге рух беріп, халықтың жүрегінен ерекше орын алды.
- Ол соғыс жылдарында туған елге, майдандағы сарбаздарға арнап көптеген жырлар жазды. Бұл өлеңдер ел бірлігін нығайтуға сеп болды.
- Жамбыл табиғи талантымен суырыпсалма жыр айтуда ерекше шеберлікке жеткен. Ол көбінесе дайындықсыз, кез келген ортада өлең шығара білген.
- Ақын 1945 жылы дүниеден өтті. Сол жылы оның 100 жылдық мерейтойы да аталып өтті.
- Жамбылдың атында Қазақстанда бірнеше қала, аудан, мектеп және көше бар. Оның есімі ел есінде мәңгілікке сақталған.
- Жамбыл Жабаевтың мұражайы Тараз қаласында орналасқан. Бұл мұражайда ақынның өмірі мен шығармашылығына қатысты көптеген жәдігерлер сақталған.
- Оның ұрпақтары да әдебиет пен өнер саласында өз іздерін қалдырған. Жамбылдың әдеби мұрасы ұрпақтан ұрпаққа жетіп келеді.
- Ақынның көптеген шығармалары фольклорлық үлгіде жазылған. Бұл оның халықпен тығыз байланысын айғақтайды.
- Жамбылдың замандастары оны тірі аңызға теңеген. Ол халықтың жадында үлкен рухани тұлға ретінде қалды.
- Оның шығармалары мектеп оқулықтарына енген. Жамбыл жырлары бүгінгі ұрпақтың рухани тәрбиесінде маңызды рөл атқарады.
- Ақын өзінің өлеңдерінде адамгершілік, еңбекқорлық және патриотизм тақырыптарын жиі көтерген. Бұл оның дүниетанымының кеңдігін көрсетеді.
- Жамбыл ешқашан жазып шығармашылықпен айналыспаған, ол жырларын ауызша айтқан. Оның өлеңдерін арнайы хатқа түсіретін адамдар болған.
- Кеңестік кезеңде ол «халық ақыны» атағын алған санаулы қазақ жырауларының бірі. Бұл атақ оның ел ішіндегі беделін одан әрі арттырды.
- Ақын өмір сүрген кезең қазақ тарихының күрделі беттеріне сәйкес келеді. Жамбыл осы өзгерістерді өз шығармашылығында бейнелей білді.
- Жамбыл туралы деректі және көркем фильмдер түсірілген. Бұл туындылар арқылы ақынның бейнесі жаңа ұрпаққа кеңінен таныстырылуда.
- Ол табиғатты ерекше жақсы көрген және туған жердің көркемдігін жиі жырлаған. Бұл оның поэзиясында терең эстетикалық реңк берген.
- Ақынның мұрасы бүгінде Қазақстанның мәдени қазынасы ретінде сақталуда. Ол қазақтың рухани әлемінің ажырамас бөлігіне айналған.
Жамбыл Жабаевтың өмірінен алынған осындай мол мәліметтер оның тұлғасын жан-жақты сипаттай түседі. Ол халықтың шын дауысы, елдің ар-намысы ретінде ел есінде қалды. Оның шығармалары мен өмір жолы ұлттық рух пен сөз өнерінің шынайы үлгісіне айналды. Жамбылдың асыл мұрасы болашақ ұрпаққа үлгі болып қала береді.
