Тұшпара – әлемнің көптеген елдерінде танымал тағамдардың бірі. Оның дайындалу әдісі мен атауы әр халықтың мәдениеті мен дәстүріне байланысты өзгеріп отырады. Тұшпараның тарихы ғасырлар тереңінен бастау алады және бүгінгі таңда ол көптеген асүйлердің сүйікті тағамына айналған. Төменде тұшпара туралы ең қызықты деректер келтірілген.
- Тұшпараның шығу тегі туралы нақты мәлімет жоқ. Кейбір деректерге сүйенсек, ол Қытайда пайда болған, ал басқа нұсқалар бойынша бұл тағам ежелгі Рим немесе Орта Азия халықтарынан шыққан.
- Қытайда тұшпара дәстүрлі Жаңа жыл мерекесінде дайындалады. Оның пішіні көне қытайлық алтын құймаларына ұқсас болғандықтан, ол байлық пен молшылықтың белгісі деп саналады.
- Тұшпараны әр ел әртүрлі атайды. Ресейде ол «пельмени», Италияда «равиоли», Жапонияда «гёдза», Грузияда «хинкали» деп аталады, ал немістер оны «маульташен» деп атайды.
- Қазақ асханасында тұшпараның өзіндік нұсқасы бар. Оны көбіне «құстіл» немесе «мәнті» деп атайды, бірақ мәнті тұшпарадан өлшемі мен дайындау тәсілі бойынша ерекшеленеді.
- Ең үлкен тұшпара 2013 жылы Қытайда жасалған. Оның салмағы 79 килограммға жеткен, ал қамыры мен салмасын дайындауға бірнеше аспаз жұмылдырылған.
- Дүниежүзінде тұшпараны дайындау әдістері сан алуан. Оны қайнатып, буға пісіріп, қуырып немесе пеште пісіруге болады, әрқайсысы өзіндік ерекше дәм береді.
- Қытайда тұшпара медициналық тұрғыдан да бағаланады. Ежелгі наным бойынша, оны қыс мезгілінде жеу денсаулықты нығайтып, иммунитетті күшейтеді деп есептелген.
- Италияда равиоли деп аталатын тұшпараның түрі өте танымал. Ол ішіне түрлі ірімшіктер, көкөністер немесе ет салынған жұқа қамыр қалташалары түрінде дайындалады.
- Ресейдің кейбір аймақтарында тұшпараны дайындау ұжымдық дәстүр болып табылады. Отбасылар мен достар жиналып, бірге жасап, қысқа арнап қатырып қояды.
- Кореяда тұшпара «манду» деп аталады. Ол көбіне сорпаға қосылады немесе бөлек тағам ретінде беріледі, ал кейбір нұсқалары арнайы мерекелерде ғана дайындалады.
- Германиядағы маульташен тұшпарасы католиктік дәстүрге байланысты шыққан. Оны монахтар етті ораза кезінде жасыру үшін қамыр ішіне орап пісірген деген аңыз бар.
- Тұшпара қамырының қалыңдығы оның дайындалу әдісіне қарай өзгеріп отырады. Буға пісірілетін тұшпараның қамыры қалыңдау болады, ал қайнатылатын түрі жұқа әрі нәзік келеді.
- Қытайдың кейбір аймақтарында тұшпара ішіне тиын салып пісіру дәстүрі бар. Кімге тиын түссе, оған жаңа жылда сәттілік пен байлық келеді деп сенеді.
- Жапондық гёдза көбіне қуырылып дайындалады. Оның қамыры жұқа әрі ерекше дәмдеуіштер қосылғандықтан, классикалық тұшпарадан өзгеше дәмге ие.
- Аргентинада эмпанада деп аталатын тұшпараның бір түрі кең таралған. Ол қамыр ішіне ет, ірімшік немесе көкөніс салып, пеште пісіріледі немесе майға қуырылады.
- Үндістанда тұшпараның ерекше түрі бар. Оны «модак» деп атайды және көбіне тәтті болып келеді, ішіне кокос және қант қосылады.
- Тұшпараны тұздықпен бірге жеу көптеген халықтарда әдетке айналған. Оған соя тұздығы, қаймақ, сарымсақты май немесе ащы соустар қосып беріледі.
- Кейбір елдерде тұшпараны десерт ретінде дайындайды. Мұндай түрлеріне жеміс-жидек немесе шоколад қосылған тәтті тұшпаралар жатады.
- Моңғолияда тұшпараның «бууз» деп аталатын нұсқасы кең таралған. Ол буға пісіріліп, майлы әрі дәмді ет салмасымен ерекшеленеді.
Тұшпара – әлем халықтарының асханасындағы ең танымал тағамдардың бірі. Оның тарихы ғасырлар бойы қалыптасып, әр халық оны өз дәстүріне сай бейімдеген. Әр түрлі елдердегі дайындалу әдістері, формалары мен дәмі әртүрлі болғанымен, тұшпара – қарапайым әрі дәмді тағам ретінде кеңінен таралған. Оның сан алуан нұсқалары алдағы уақытта да аспаздық әлемде танымал болып қала бермек.
