Шарын шатқалы – Қазақстандағы ең ерекше табиғи жерлердің бірі. Ол өзінің таңғажайып жартастарымен, ғасырлар бойы қалыптасқан ландшафтымен және тарихи маңызымен танымал. Ғалымдар бұл аймақтың пайда болуын миллиондаған жылдар бұрын басталған геологиялық процестермен байланыстырады. Бұл шатқал туралы көптеген қызықты деректер бар.
- Шарын шатқалы шамамен 12 миллион жыл бұрын қалыптасқан. Жартастардың ерекше пішіндері мен түстері жел мен судың әсерінен пайда болған.
- Бұл шатқал Қазақстанның оңтүстік-шығысында, Алматы қаласынан шамамен 200 шақырым қашықтықта орналасқан. Ол Шарын өзенінің бойымен созылып жатыр.
- Шарын шатқалының жалпы ұзындығы 154 шақырымды құрайды. Тереңдігі кей жерлерде 300 метрге дейін жетеді.
- Оны көбінесе «Кіші Гранд-Каньон» деп атайды. Америка Құрама Штаттарындағы әйгілі Гранд-Каньонмен салыстырғанда кіші болғанымен, әсемдігі жағынан кем түспейді.
- Шатқалдың ең танымал бөлігі «Қызыл қамалдар аңғары» деп аталады. Бұл жердегі жартастар ерекше формаларға ие болып, алып қамалдарға ұқсайды.
- Шарын өзені – осы аймақтағы негізгі су көзі. Ол Іле өзеніне құяды және бірнеше шатқалды кесіп өтеді.
- Өзен суының күшті ағысы шатқалдың тереңдеуіне себеп болған. Мыңдаған жылдар бойы су мен жел тастарды мүсіндеуге ықпал еткен.
- Шарын шатқалында реликті шаған тоғайы орналасқан. Бұл орман әлемдегі сирек кездесетін табиғи аймақтардың бірі болып саналады.
- Шаған ағаштары мұнда 25 миллион жылдан бері өсіп келеді. Бұл ерекше өсімдіктер мұз дәуірінен бері сақталып қалған.
- Шарын шатқалында көптеген эндемикалық өсімдіктер өседі. Кейбір өсімдіктер тек осы аймақта ғана кездеседі.
- Шатқал аумағында сирек кездесетін жануарлар тіршілік етеді. Мұнда қарақұйрықтар, сілеусіндер және түрлі жыртқыш құстар мекендейді.
- Бұл аймақ құстарды бақылаушылар үшін де қызықты орын. Мұнда бүркіттер, жапалақтар мен жыртқыш сұңқарларды көруге болады.
- Шарын шатқалы – археологтар үшін де маңызды орын. Бұл жерден ежелгі адамдардың құралдары мен қоныстары табылған.
- Кейбір жартастардың жасы 400 миллион жылдан асады. Олар ежелгі теңіз түбінде пайда болған шөгінді жыныстардан құралған.
- Бұл жер саяхатшылар арасында танымал. Жыл сайын мыңдаған турист шатқалды көру үшін Қазақстанның түкпір-түкпірінен және шетелден келеді.
- Шарын шатқалы көптеген аңыздармен байланысты. Жергілікті халық оны киелі мекен деп санайды.
- Мұнда экологиялық туризм жақсы дамыған. Шатқалда жаяу серуендеу, рафтинг және кемпинг жасауға мүмкіндік бар.
- Кейбір жартастар күн сәулесіне байланысты түрлі түстерге өзгереді. Таңертең және кешке олардың қызыл, сарғыш және күлгін реңктерге боялғанын көруге болады.
- Шарын шатқалы ұлттық парк мәртебесіне ие. Бұл оның табиғи сұлулығын және биоалуантүрлілігін қорғауға көмектеседі.
- Бұл аймақта климат құрғақ әрі ыстық. Жазда температура +40°C-қа дейін жетуі мүмкін, ал қыста -10°C-қа дейін төмендейді.
- Шатқалға бару үшін ең қолайлы уақыт – көктем мен күз мезгілдері. Бұл кезде ауа райы жұмсақ болып, табиғат ерекше әсем көрінеді.
- Кейбір зерттеушілер бұл аймақтың геологиялық құрылымын зерттеу арқылы Жердің эволюциясы туралы маңызды мәліметтер ала алады.
- Шарын шатқалы кинематографистер үшін ерекше орын. Мұнда бірнеше деректі және көркем фильмдер түсірілген.
Шарын шатқалы – Қазақстанның табиғи байлығының бірегей үлгісі. Оның ғажайып пейзаждары, тарихи және экологиялық маңызы бұл аймақты ерекше етеді. Бұл жерге барған адамдар оның әсемдігі мен табиғи күшіне таң қалып, жаңа әсер алады. Шатқал туралы деректер оның тек туристік орын емес, сонымен қатар ғылыми зерттеулер үшін маңызды аймақ екенін көрсетеді.
