Қазақ халқының ұлы күйші-композиторы Құрманғазы Сағырбайұлы – тек күй өнерінің шебері ғана емес, ел мен еркіндік туралы терең ойлар айтқан, рухани қайраткер дәрежесіндегі тұлға. Оның шығармаларындағы толғаулар мен шертерлер – замана үнін жеткізген асыл қазына. Құрманғазының өзі де ел мен жер, еркіндік пен ар туралы тұжырымды, терең мәнді сөздер айтқан. Бұл нақылдар ұлттың рухани серпілісін, күрескерлік мінезін білдіреді.
«Күй – халқымның тілі, мен сол тілмен сөйлеймін.»
— Құрманғазы Сағырбайұлы.
Бұл сөзінде Құрманғазы күйдің тек әуен ғана емес, ұлттық рух пен жанның көрінісі екенін көрсетеді. Ол үшін күй – үнсіз тіл, халықтың жан айқайы.
«Түнектен жарық туады, зұлматты жеңген шындық болады.»
— Құрманғазы Сағырбайұлы.
Бұл ой шындық пен еркіндік жолындағы күрестің маңызын бейнелейді. Құрманғазы отарлық езгіге қарсы тұрған халықтың сенімі мен үмітін осылай жеткізген.
«Қайғыны күйге салсаң – шерің басылады, ашуың күйге айналса – сабырың оянады.»
— Құрманғазы Сағырбайұлы.
Күйшінің бұл нақылы күйдің емдік, рухани тыныштандыру күшін сипаттайды. Күй – халықтың ішкі жан толқынын жеңілдететін күш.
«Ел мен жердің тағдыры – намысты ердің қолында.»
— Құрманғазы Сағырбайұлы.
Құрманғазы бұл сөз арқылы әр азаматтың өз еліне, жеріне деген жауапкершілігін еске салады. Ұлттық болмыс пен тәуелсіздік – намыс пен ерлікке байланысты.
«Қолымнан домбыра кетсе – үнім өшеді, үнім өшсе – елімнің рухы өшеді.»
— Құрманғазы Сағырбайұлы.
Бұл терең ой күй мен ұлттық рухтың тұтастығын дәл суреттейді. Құрманғазы үшін өнер – халықтың жаны.
Құрманғазы Сағырбайұлының нақыл сөздері – ұлттық рухтың, батырлық пен өнердің бірлігінің жарқын көрінісі. Оның ойлары күй өнерінің тереңдігін ғана емес, елге деген сүйіспеншілікті де паш етеді. Бұл сөздер бүгінгі ұрпаққа үлгі болып, рухани биікке бастайтын бағдаршам іспетті. Құрманғазы – күймен сөйлеген, сөзбен ой қозғаған ұлттың ұлы тұлғасы.
