Мұхтар Әуезов – қазақ әдебиетінің заңғар тұлғасы, әлемге Абайдың асыл мұрасын танытқан ұлы жазушы, ғалым әрі қоғам қайраткері. Ол өз шығармаларында ұлттық рух, адамгершілік, білім мен мәдениеттің маңыздылығын насихаттап, кейінгі ұрпаққа өшпес өнеге қалдырды. Оның әрбір сөзі терең мағынаға толы, әрбір ойы – елдің рухани дамуына бағытталған дана тұжырым. Төменде Мұхтар Әуезовтың айтқан ең танымал және мәні терең нақыл сөздері берілген.
«Халық пен халықты, адам мен адамды теңестіретін – білім.»
– Мұхтар Әуезов.
Адамның қоғамдағы орны оның байлығымен немесе атағымен емес, білімімен өлшенеді. Білімсіздік – артта қалушылықтың басты себебі, ал ғылым мен өнер арқылы халықтар тең дәрежеде дами алады. Нағыз өркениетке жетудің жолы – сапалы білім алу және оны дұрыс пайдалану.
«Ел боламын десең, бесігіңді түзе.»
– Мұхтар Әуезов.
Кез келген мемлекеттің болашағы – ұрпақ тәрбиесіне тікелей байланысты. Егер бала дұрыс тәрбиеленбесе, елдің келешегі де бұлыңғыр болады. Жас ұрпаққа ұлттық құндылықтарды, әдеп пен адамгершілікті үйрету – әрбір азаматтың міндеті.
«Қай істің болсын өнуіне үш шарт бар: ең әуелі – ниет, содан соң – күш, одан соң – тәртіп.»
– Мұхтар Әуезов.
Кез келген жетістікке жету үшін адам алдымен ниетін түзеуі керек. Тек ынта мен қажырлы еңбек арқылы ғана биік мақсаттарға жетуге болады. Ал тәртіп болмаса, барлық күш пен талпыныс бекер кетеді.
«Ұлттық рухсыз ұлт тәуелсіздігі болмайды.»
– Мұхтар Әуезов.
Халықтың тәуелсіздігі тек заңды құжаттармен ғана шектелмейді, ол әр азаматтың жүрегінде болуы тиіс. Егер халық өз тілін, мәдениетін, дәстүрін құрметтемесе, оның егемендігі де әлсіз болады. Ұлттық рухы мықты ел ғана нағыз тәуелсіздікке қол жеткізеді.
«Адамдық борышың – халқыңа еңбек қыл.»
– Мұхтар Әуезов.
Әрбір азамат өз елінің игілігі үшін қызмет етуі керек. Өмірдің мәні – тек өзің үшін емес, халқың үшін де еңбек етіп, қоғамға пайда келтіру. Ұлтының болашағы үшін аянбай қызмет ету – нағыз азаматтықтың белгісі.
«Адамның адамшылығы – жақсы ұстаздан.»
– Мұхтар Әуезов.
Ұстаз – тек білім беруші ғана емес, адамгершілік пен тәртіптің үлгісі. Жақсы тәрбие көрген бала ғана саналы, жауапкершілігі мол азамат болып өседі. Сондықтан мұғалімнің рөлі – кез келген қоғамда ерекше орын алады.
«Өнер – ұлттың жаны.»
– Мұхтар Әуезов.
Қай халықтың да рухани байлығы – оның өнері мен мәдениетінде. Егер өнер мен мәдениет сақталмаса, ұлттың өзіндік келбеті жоғалады. Сол себепті әрбір азамат өз елінің өнері мен әдебиетін қастерлеуі тиіс.
«Бір халықтың өз ішінен шыққан данышпаны – барша халықтың ортақ қазынасы.»
– Мұхтар Әуезов.
Ғұламалардың еңбектері тек бір ұлттың игілігі емес, бүкіл адамзатқа ортақ құндылық. Сондықтан ұлы тұлғалардың мұраларын сақтау және оны насихаттау – бүкіл әлемге пайдалы іс. Кез келген ұлы ойшылдың шығармалары әр дәуірде өзекті болып қала береді.
«Кітап – ақылды қуаттандыратын құрал.»
– Мұхтар Әуезов.
Кітап оқу – адамның ой-өрісін кеңейтетін ең мықты құрал. Оқыған адам ешқашан рухани аштыққа ұшырамайды және өз болашағын саналы түрде қалыптастырады. Білім мен мәдениеттің негізі – кітапта жатыр.
«Халық пен халықтың теңдігі – мәдениет пен ғылымда.»
– Мұхтар Әуезов.
Ұлттардың даму деңгейін анықтайтын ең басты көрсеткіш – олардың ғылым мен мәдениетке деген көзқарасы. Егер халықтың білімі жоғары болса, ол ешқашан артта қалмайды. Жер бетінде нағыз теңдік тек ғылым мен өнер арқылы орнайды.
Мұхтар Әуезовтің нақыл сөздері – халықтың санасын оятатын терең ойлар, әрбір қазақ үшін рухани бағдар. Ол білімнің, мәдениеттің, ұлттық рухтың маңыздылығын ерекше атап көрсеткен. Оның даналығы әлі күнге дейін өз мәнін жойған жоқ және болашақ ұрпақ үшін де құнды болары сөзсіз.
