📋 Мазмұны
Кофе – әлемдегі ең танымал сусындардың бірі. Оның сергітетін әсері, жағымды дәмі және шапшаң қуат беру қасиеті көптеген адамдардың күнделікті өмірінің ажырамас бөлігіне айналды. Дегенмен, кофе тұтынудың мөлшерден тыс болуы денсаулыққа қалай әсер ететіні туралы пікірлер әртүрлі. Кейбір зерттеушілер қалыпты мөлшерде ішу зиянсыз деп санаса, басқалары оның жағымсыз салдарын ескертеді. Осы сұраққа нақты жауап беру үшін кофенің адам ағзасына тигізетін әсерін, пайдасы мен ықтимал қауіптерін қарастырайық.
Кофенің ағзаға әсері
Кофенің негізгі белсенді компоненті – кофеин, ол орталық жүйке жүйесін ынталандырып, сергектік береді. Қалыпты мөлшерде ол ұйқышылдықты басып, зейінді арттырып, көңіл-күйді жақсартады. Бірақ шамадан тыс пайдалану мынадай жағымсыз әсерлерге әкелуі мүмкін:
- ашушаңдық пен мазасыздық;
- ұйқысыздық пен ұйқының бұзылуы;
- қан қысымының жоғарылауы;
- жүрек соғысының жиілеуі;
- асқазан-ішек жолдарының тітіркенуі.
Әр адамның ағзасы кофеинге әртүрлі әсер етеді, сондықтан кері реакциялар әркімде әртүрлі деңгейде байқалуы мүмкін.
Кофенің мүмкін пайдасы
Зерттеулер көрсеткендей, дұрыс мөлшерде тұтыну денсаулыққа оң әсерін тигізуі мүмкін. Оның басты артықшылықтары:
- Ақыл-ой қызметін жақсарту. Кофеин мидың белсенділігін арттырып, зейін мен реакция жылдамдығын күшейтеді.
- Антиоксиданттық әсері. Оның құрамында жасушаларды зақымдайтын бос радикалдармен күресетін пайдалы заттар бар.
- Кейбір аурулардың қаупін төмендету. Кофені қалыпты тұтыну Паркинсон, Альцгеймер аурулары мен 2 типті қант диабетінің алдын алуға көмектесуі мүмкін.
- Физикалық төзімділікті арттыру. Кофеин зат алмасуды тездетіп, майларды ыдыратуға көмектеседі, бұл спортпен айналысатын адамдар үшін маңызды.
Шамадан тыс тұтынудың қаупі
Егер кофе көп мөлшерде ішілсе, оның ағзаға теріс әсері болуы мүмкін. Ең жиі кездесетін қауіптер мыналар:
- Ұйқының бұзылуы. Кофеин шаршау сезімін басатын аденозин рецепторларын тежейді, бұл кешке кофе ішкен кезде ұйқысыздыққа әкелуі мүмкін.
- Жүрек-қантамыр жүйесіне әсері. Кофеиннің артық мөлшері жүрек соғысын жиілетіп, қан қысымын көтеріп, жүрек-қан тамырлары ауруларының қаупін арттыруы мүмкін.
- Асқазан қышқылын көбейту. Кейбір адамдарда кофе асқазанның шырышты қабатын тітіркендіріп, қыжыл мен асқазан ауруларына себеп болуы мүмкін.
- Тәуелділік. Үнемі ішкен жағдайда оған үйрену пайда болып, кофе тұтынуды тоқтатқан кезде бас ауруы, шаршау және көңіл-күйдің төмендеуі байқалуы мүмкін.
Кофені қанша мөлшерде ішу керек?
Ересек адам үшін тәулігіне 400 мг кофеин қабылдау қауіпсіз деп саналады. Бұл шамамен 3-4 шыныаяқ кофеге тең. Алайда әр адамның кофеинге сезімталдығы әртүрлі болғандықтан, кейбіреулеріне бұл мөлшер де көп болуы мүмкін.
Кофенің жағымсыз әсерін азайту үшін келесі ережелерді сақтау маңызды:
- ұйқының сапасын бұзбау үшін кешкі уақытта ішпеу;
- күнделікті мөлшерден асырып жібермеу;
- алкогольмен немесе энергетикалық сусындармен араластырмау;
- өз ағзаңыздың реакциясын бақылау.
Кофе – сергектік беретін, бірақ ағзаға әртүрлі әсер ететін күрделі сусын. Дұрыс мөлшерде ішкен жағдайда ол зейінді арттырып, есте сақтау қабілетін жақсартуға, кейбір аурулардың қаупін төмендетуге көмектеседі. Алайда шамадан тыс тұтыну жүрек-қан тамырлары жүйесіне, асқазанға және жүйке жүйесіне кері әсер етуі мүмкін. Кофенің пайдасы мен зияны оның мөлшеріне байланысты, сондықтан оны шамадан тыс қолданбай, өз денсаулығыңызға бейімдеп тұтыну керек. Осылайша, сүйікті сусыныңыздан ләззат алып қана қоймай, денсаулығыңызды да сақтай аласыз.
