📋 Мазмұны
Жаз мезгілінде табиғат аясында демалу кезінде жәндіктердің шағу қаупі артады. Әсіресе, ара мен оса шаққанда ауырсыну, ісіну, аллергиялық реакциялар пайда болуы мүмкін. Көп жағдайда бұл оқиға адамның өміріне қауіп төндірмесе де, кейбір жағдайларда анафилактикалық шок тудыруы мүмкін. Сондықтан, жәндіктердің шағуына байланысты алғашқы көмекті білу – денсаулыққа төнетін қауіпті азайтудың тиімді жолы. Төменде ара мен оса шаққанда қандай әрекет жасау керектігі және қауіпті белгілер байқалғанда қандай шаралар қолдану қажеттігі туралы толық мәлімет берілген.
Ара мен оса шаққан кездегі негізгі айырмашылықтар
Ара мен осаның шағуы бірдей ауырсыну тудырғанымен, олардың әрекеті мен шаққан кездегі ерекшеліктерін білу маңызды:
- ара бір рет шаққаннан кейін шағып алған жерінде бізін қалдырады, содан кейін өледі;
- оса бірнеше рет шаға алады, себебі оның бізі теріде қалып қоймайды;
- ара шаққан кезде денеге көп мөлшерде у түседі, ал осаның уы аз, бірақ агрессивті әсер етеді.
Бұл ерекшеліктерді білу алғашқы көмек көрсету барысында маңызды, себебі әр жағдайда қолданылатын шаралар әртүрлі болуы мүмкін.
Жәндіктер шаққан кезде алғашқы көмек
Ара немесе оса шаққанда, жылдам әрі дұрыс әрекет ету қажет. Алғашқы көмек келесідей ретпен жүргізіледі:
- Жәндіктің бізін алып тастау.
Егер шаққан жерден біз байқалса, оны қысқаш немесе карта сияқты жалпақ затпен сүртіп алып тастау керек. Саусақпен немесе тырнақпен қысу ұсынылмайды, себебі бұл удың денеге тереңірек таралуына себеп болуы мүмкін. - Шаққан жерді салқындату.
Зақымдалған аймаққа мұз немесе салқын суға малынған шүберек басу қажет. Бұл ісінуді азайтып, ауырсынуды жеңілдетуге көмектеседі. Мұзды тікелей теріге қоймай, мата арқылы қолданған жөн. - Антисептикалық өңдеу жүргізу.
Жәндіктің уы инфекцияға жол ашуы мүмкін, сондықтан шаққан жерді сутек тотығы, спирт немесе антисептикалық майлықтармен сүрту керек. Бұл қабыну қаупін азайтады. - Ісіну мен қышуды басу.
Егер ісіну немесе қатты қышу байқалса, аллергияға қарсы дәрі (антигистамин) қабылдау қажет. Сонымен қатар, сода ерітіндісін жағып, табиғи компресстерді қолдануға болады. - Ағзаның жалпы реакциясын бақылау.
Егер шаққан жерден басқа, бүкіл денеде қышу, бөртпе немесе тыныс алудың қиындауы байқалса, дереу медициналық көмекке жүгіну керек. Анафилактикалық шок жағдайында жедел жәрдем шақыру қажет.
Қауіпті белгілер мен дәрігерге жүгіну қажеттігі
Кейбір адамдарда жәндіктердің уына аса жоғары сезімталдық болуы мүмкін. Төмендегі белгілер пайда болса, дереу дәрігер шақыру қажет:
- тыныс алудың қиындауы немесе көмейдің ісінуі;
- дененің басқа бөліктерінде қатты ісіну байқалуы;
- жүрек айнуы, құсу, әлсіздік немесе есінен тану;
- артериялық қысымның күрт төмендеуі, бас айналу.
Мұндай белгілер анафилактикалық шоктың алғашқы көріністері болуы мүмкін. Мұндай жағдайда адамның аяқтарын көтеріп, басын төмендету, таза ауаға шығару және медициналық көмекті күту маңызды.
Шағудың алдын алу тәсілдері
Ара мен осаның шағуынан қорғанудың бірнеше тиімді жолдары бар. Жәндіктерден қорғану үшін келесідей шараларды ұстанған жөн:
- ашық ауада тәтті сусындарды жабық күйінде сақтау;
- ашық түсті киім киюден аулақ болу, себебі олар жәндіктердің назарын аударады;
- жылдам әрі кенеттен қозғалыстар жасамау, себебі бұл жәндіктерді тітіркендіруі мүмкін;
- табиғат аясында арнайы репелленттер қолдану;
- қоқыс жәшіктері мен гүлдерге жақындамау, себебі бұл жерлерде аралар мен осалар жиі кездеседі.
Бұл сақтық шаралары жәндіктермен кездесу ықтималдығын төмендетіп, олардың шағу қаупін азайтады.
Ара немесе оса шаққан жағдайда дұрыс әрекет ету маңызды. Уақытылы көрсетілген алғашқы көмек адамның жағдайын жақсартып, асқынулардың алдын алуға көмектеседі. Қауіпті белгілер байқалса, дереу медициналық көмекке жүгіну қажет. Жәндіктердің шағуынан қорғану үшін сақтық шараларын сақтау – денсаулықты қорғаудың ең тиімді әдісі.
