Алтынемелдегі Әнші құм туралы қызықты мәліметтер

Табиғаттың кейбір құбылыстары өзінің тосындылығымен таң қалдырады. Соның бірі – Қазақстандағы Алтынемел ұлттық паркінде орналасқан Әнші құм. Бұл ерекше құм төбесі жел соққанда музыкалық әуенге ұқсас дыбыс шығарады, сондықтан ол халқымыз арасында осылай аталып кеткен. Осы ғажайып құм жайлы көпшілік біле бермейтін сан алуан қызықты жайттар бар.

• Әнші құм Жетісу Алатауының етегінде, Іле өзенінің аңғарында орналасқан. Ол Алматы облысындағы Алтынемел ұлттық табиғи паркінің аумағына кіреді.
• Құм төбесінің биіктігі шамамен 150 метрге жетеді. Оның ұзындығы 3 шақырымға жуық, ал ені 500 метрге дейін созылып жатыр.
• Бұл құм төбесі ерекше дыбыс шығару қасиетіне ие. Жел соққанда немесе адам беткейімен сырғанап түссе, тербелген құм дірілдеген әуен тәрізді гүріл шығарады.
• Шығарылатын дыбыс қобыздың немесе орган аспабының үніне ұқсайды. Бұл дыбысты 5-6 шақырым қашықтықтан да естуге болады.
• Құмның әндету құпиясы әлі де толық зерттеліп болмаған. Ғалымдар бұл құбылысты құм түйіршіктерінің біркелкілігі мен құрғақтығымен байланыстырады.
• Әнші құмның пайда болу тарихы бірнеше мыңжылдықтарды қамтиды. Ол ежелгі Іле өзенінің тартылып, соның орнында желмен жиналған құмдардан түзілген деген болжам бар.
• Құм төбесі маусымға қарамастан ән салуы мүмкін. Алайда бұл құбылыс жаз мезгілінде, ауа құрғақ әрі жел күшейген уақытта жиі байқалады.
• Бұл ерекше табиғи нысан Қазақстанның табиғи ескерткіштерінің қатарына кіреді. Ол Алтынемел ұлттық паркіндегі ең танымал туристік орындардың бірі саналады.
• Құм төбесінің бетіндегі құм өте ұсақ әрі жұмсақ. Онымен жүрсең, аяқ астындағы құм сырғып, сәл дыбыстап жатқандай әсер қалдырады.
• Кейбір зерттеушілер құмның әндетуін трибологиялық құбылыспен түсіндіреді. Яғни, құм түйіршіктерінің бір-біріне үйкелуі арқылы дыбыс пайда болады.
• Құмның дыбысы бірден шықпайды. Оны есту үшін төбенің дұрыс бөлігінде тұрып, құмды қозғау немесе желдің бағытына байланысты сәтті күту қажет.
• Бұл жерді жергілікті тұрғындар ежелден қасиетті санаған. Олар құм төбесінен шығатын дыбысты киелі рухтардың үнімен байланыстырған.
• Әнші құм маңында өсімдіктер сирек кездеседі. Құм беті өте құрғақ болғандықтан, мұнда негізінен шөлге бейімделген өсімдік түрлері ғана өседі.
• Құм төбесінің айналасында түрлі жануарлар тіршілік етеді. Мысалы, арқар, қарақұйрық, құм тышқаны сияқты жануарлар осы аймақты мекендейді.
• Құм төбесіне шығу – туристер үшін ерекше әсер. Жоғары көтерілген сайын астындағы кең дала көрінісі көз тартады.
• Әнші құм табиғатты сүйетін фотографтар үшін де тартымды нысан. Күннің шығуы мен бату кезінде құм бетінің түсі өзгеше реңкке боялады.
• Бұл жерде арнайы белгілер немесе қоршаулар жоқ. Туристерге табиғатты бүлдірмей серуендеуге кеңес беріледі.
• Әнші құмға жету үшін ең қолайлы жол – Алматы қаласынан көлікпен бару. Шамамен 180 шақырым жол жүріп, Жаркент бағытымен Алтынемелге жетуге болады.
• Құм төбесі таңғы және кешкі уақытта көбірек әндетеді. Бұл уақытта температураның төмендеуі мен ауаның ылғалдылығы дыбыстың таралуына әсер етеді.
• Құм бетімен жүгіріп немесе сырғанап түскенде дыбыс күшті шығады. Туристер дәл осы сәт үшін құм төбесіне бірнеше рет көтерілуді әдетке айналдырған.
• Әнші құмның беті үнемі өзгеріп отырады. Желдің әсерінен құм толқынданып, кейде төбешіктердің пішіні өзгеріп кетеді.
• Құмнан ән шығу құбылысы әлемнің тек бірнеше жерінде ғана кездеседі. Солардың ішінде Қазақстандағы Әнші құм ең әйгілі әрі оңай қолжетімдісі саналады.
• Бұл табиғи дыбыстық феномен туристер арасында үлкен қызығушылық тудырады. Көптеген шетелдік саяхатшылар арнайы осы құмды көру үшін Алтынемелге келеді.
• Құм төбесінің қасындағы аумақтар табиғи тазалығы және тыныштығымен ерекшеленеді. Бұл жер медитация жасауға немесе табиғат аясында демалуға таптырмас мекен.
• Әнші құм жайлы деректер шетелдік ғылыми журналдар мен танымдық бағдарламаларда да жиі кездеседі. Ол Қазақстан табиғатының жауһары ретінде әлемдік деңгейде мойындалған.
• Жергілікті гидтер бұл жердің тарихын, табиғатын және құбылыстарын егжей-тегжейлі түсіндіріп береді. Сол себепті сапар барысында жолбасшы қызметін пайдалану пайдалы болмақ.
• Құм төбесінің маңында архаикалық жартастағы суреттер де табылған. Бұл аймақтың көне дәуірлерден бері адамзат тарихына қатысы болғанын көрсетеді.
• Әнші құмның бір ерекшелігі – ол жылдар өтсе де өзгеріссіз сақталып келеді. Бұл табиғи ескерткіштің беріктігі мен ерекше құрылымын аңғартады.
• Бұл жер Қазақстандағы экотуризм бағыттарының біріне жатады. Мұнда жыл сайын мыңдаған адам табиғатпен үйлесім табу үшін ат басын бұрады.
• Құмның дыбысы кейде адам дауысындай естіледі. Бұл табиғаттың құпиясына деген қызығушылықты одан сайын арттыра түседі.
• Әнші құм табиғаттың дыбысты тек көзбен емес, есту арқылы да тамашалауға болатынын дәлелдейді. Мұндай сирек құбылысты өз көзіңмен көру – ерекше әсер қалдырады.

Осындай айрықша ерекшеліктерімен Әнші құм табиғаттың ғажайып туындысы ретінде назар аудартады. Ол тек табиғи сұлулықтың ғана емес, зерттелмеген құпиялардың мекені деуге болады. Осында келіп, өз құлағыңмен құмның әнін тыңдаған адамның әсері ұмытылмас болмақ. Табиғаттың мұндай тосын сыйлары оның шексіз әрі жұмбақ екенін тағы бір мәрте дәлелдейді.