Көлдер – табиғаттың ерекше жаратылыстарының бірі. Олар тұщы немесе тұзды болып келіп, ғаламшардың экожүйесіне маңызды әсер етеді. Кейбірі мыңдаған жылдар бойы өзгеріссіз сақталса, енді біреулері климаттың немесе адамның әсерінен уақыт өте өзгеріске ұшырайды. Төменде әлемдегі ең қызықты көлдерге қатысты ерекше деректер берілген.
- Байкал – әлемдегі ең терең көл. Оның тереңдігі 1642 метрге жетеді, ал суының мөлдірлігі соншалық, кейбір жерлерде түбін 40 метр тереңдіктен көруге болады.
- Каспий теңізі атауы теңіз болғанымен, шын мәнінде әлемдегі ең үлкен көл болып саналады. Оның ауданы 371 000 шаршы шақырымды құрайды, бұл кейбір елдердің аумағынан да үлкен.
- Өлі теңіз – жер бетіндегі ең тұзды көлдердің бірі. Оның суындағы тұз концентрациясы шамамен 30% құрайды, сондықтан онда батып кету мүмкін емес.
- Танганьика – Африкадағы ең ұзын көл. Оның ұзындығы 673 шақырымға созылып, төрт мемлекеттің шекарасын қамтиды.
- Титикака – әлемдегі ең биік орналасқан ірі көлдердің бірі. Ол теңіз деңгейінен 3812 метр биіктікте орналасқан және Оңтүстік Американың ең маңызды су айдындарының қатарына жатады.
- Виктория көлі Африкадағы ең үлкен тұщы су қоймасы болып саналады. Оның ауданы 68 800 шаршы шақырымға тең, ал ол өз атауын ағылшын патшайымы Викторияның құрметіне алған.
- Крейтер көлі – әлемдегі ең таза көлдердің бірі. Ол сөнген жанартаудың кратерінде орналасқан және ерекше көк түсті сумен ерекшеленеді.
- Хиллиер көлі Австралияда орналасқан және өзінің ерекше қызғылт түсімен танымал. Бұл ерекше түстің себебі суда тіршілік ететін ерекше балдырлар мен бактериялармен байланысты.
- Морейн көлі Канадада орналасқан және өзінің көгілдір суымен көз тартады. Оның түсі мұздықтардың еруінен пайда болатын минералдардан қалыптасады.
- Ретба көлі Сенегалда орналасқан және қызғылт түсті сумен ерекшеленеді. Бұл түс судағы тұз мөлшерінің жоғары болуына байланысты пайда болады.
- Поянг көлі Қытайдағы ең үлкен маусымдық көлдердің бірі. Оның көлемі жыл мезгіліне байланысты өзгеріп, кейде мүлдем кішірейіп кетеді.
- Мичиган – Солтүстік Американың ең үлкен тұщы су көлдерінің бірі. Ол мұз дәуірінен бері қалыптасқан және көптеген балық түрлеріне мекен болып табылады.
- Балқаш – жартылай тұщы, жартылай тұзды суы бар ерекше көл. Оның батыс бөлігі тұщы болса, шығыс жағы тұзды болып келеді.
- Арал теңізі бұрын әлемдегі төртінші ең үлкен көл болған. Бірақ ХХ ғасырда суы тартылып, қазіргі таңда бірнеше бөлікке бөлініп кеткен.
- Оңтүстік Американың Лагуна-Колорадо көлі ерекше қызыл түсті сумен ерекшеленеді. Оның суында тұзға төзімді микроағзалар өмір сүреді, ал бұл аймақты қызғылт қоқиқаздар мекендейді.
- Канададағы Үлкен Аюлы көл әлемдегі ең таза көлдердің бірі болып есептеледі. Ол Арктика маңында орналасқандықтан, су температурасы жыл бойы өте төмен болады.
- Финляндия – көлдердің ең көп орналасқан елдердің бірі. Онда 180 000-нан астам көл бар, сондықтан ол «мың көлдер елі» деп аталады.
- Ресейдегі Ладога – Еуропадағы ең үлкен көл. Ол Санкт-Петербург маңында орналасқан және ежелден бері маңызды көлік жолдарының бірі болып саналады.
- Чад көлі Африканың бірнеше еліне су көзі болып табылады. Соңғы жылдары оның көлемі климаттың өзгеруі мен судың көп пайдаланылуына байланысты азайып келеді.
Көлдер – экожүйенің маңызды бөлігі әрі жер бетіндегі судың негізгі көзі. Олардың кейбірі мыңдаған жылдар бойы өзгеріссіз сақталғанымен, адамзат пен климаттың әсерінен кейбірі құрғап, экологиялық мәселелер туындауда. Осындай су айдындарын сақтау – болашақ ұрпақ үшін аса маңызды міндет. Көлдер туралы зерттеулер әлі де жалғасуда, ал олардың ерекшеліктері табиғаттың сан қырлы құпияларын ашуға мүмкіндік береді.
