Пальма ағаштары десе, бірден тропикалық климат, теңіз жағалауы мен демалыс орындары еске түседі. Алайда бұл ағаштардың біз біле бермейтін көптеген ерекшеліктері бар. Төменде осы өсімдіктердің түрлері, қасиеттері және таралу аймағы жайлы тың деректер ұсынылады.
- Әлемде пальманың екі жарым мыңнан астам түрі белгілі, олардың басым бөлігі тропикалық және субтропикалық аймақтарда өседі. Әрбір түрдің өзіне тән ерекшеліктері мен тіршілік ортасы бар.
- Пальма – ең ұзақ өмір сүретін ағаштардың бірі, кейбір түрлерінің жасы жүз жылдан асады. Мысалы, құрма пальмасы 100 жылдан астам уақыт жеміс бере алады.
- Пальмалардың ең биік түрі – балауыз пальмасы, оның биіктігі алпыс метрге дейін жетеді. Бұл ағаш негізінен Оңтүстік Американың Анд тауларында өседі.
- Әлемдегі ең кіші пальмалардың бірі – Chamaedorea elegans түрі, оның биіктігі небәрі жарты метрге жуық болады. Осы ерекшелігі үшін оны көбіне үй ішінде өсіреді.
- Пальмалар ағаш тәрізді өсімдік болғанымен, ботаникалық тұрғыдан олар шөптесін өсімдіктерге жақын саналады. Себебі олардың діңі ағаш сияқты қатты емес, талшықты құрылымнан тұрады.
- Кокос пальмасы – әлемдегі ең пайдалы өсімдіктердің бірі, оның әрбір бөлігі күнделікті өмірде қолданылады. Кокос жаңғағының қабығы, жапырағы және діңі құрылыста, азық-түлікте және тұрмыстық заттар жасауда пайдаланылады.
- Құрма пальмасы адамзат тарихында ең алғаш қолға үйретілген өсімдіктердің қатарына жатады. Археологиялық деректер бұл ағаштың шамамен 6000 жыл бұрын Месопотамияда өсірілгенін дәлелдейді.
- Кейбір пальма түрлері жылына бір метрден астам биіктейді. Олардың өсу қарқыны климат жағдайына және топырақ құрамына тікелей байланысты болады.
- Пальма ағаштарының жапырақтары өте үлкен әрі ерекше формада болады. Кейбір түрлерінің жапырақ ұзындығы он метрге дейін жетеді және шатыр тәрізді формада өсіп, көлеңке түзеді.
- Карнауба пальмасы өте бағалы балауыз өндіреді, бұл балауыз косметика, тамақ өнеркәсібі және автокөлік балауыздарында қолданылады. Ол табиғи таза өнім ретінде әлемдік нарықта жоғары сұранысқа ие.
- Сейшел аралдарында өсетін теңіз кокосы пальмасы – ең ауыр тұқым беретін өсімдік. Оның бір ғана тұқымының салмағы жиырма килограммға дейін жетеді.
- Пальма майы – әлемде ең көп өндірілетін өсімдік майларының бірі, ол негізінен Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде өндіріледі. Бұл май тағам өнеркәсібінде кеңінен пайдаланылады.
- Африканың тропикалық ормандарында өсетін рафия пальмасының жапырағы әлемдегі ең үлкен жапырақ саналады. Оның ұзындығы жиырма бес метрге дейін жетуі мүмкін.
- Кейбір пальма түрлері қуаңшылыққа төзімді келеді, олар ұзақ уақыт сусыз өсе алады. Бұл қасиетінің арқасында пальмалар шөлді аймақтарды көгалдандыруда кеңінен қолданылады.
- Пальма ағашы көптеген елдердің мәдениетінде бейбітшілік пен молшылықтың символы ретінде саналады. Көптеген тропикалық елдердің мемлекеттік рәміздерінде де осы ағаш бейнеленген.
- Пальма гүлдері өте ұсақ және көп мөлшерде шоғырланып өседі, олардың кейбір түрлері әсем әрі күшті хош иісімен танымал. Осы гүлдерден алынатын шырыннан сусындар жасалады.
- Кейбір пальма түрлері тек белгілі бір аймақтарда ғана өседі және жойылып кету қаупі бар. Олар Халықаралық табиғатты қорғау одағының Қызыл кітабына енгізілген және қорғауға алынған.
- Дүниежүзіндегі ең қымбат ағаштардың бірі – қара пальма, ол өте берік және сәндік бұйымдар мен музыкалық аспаптар жасауда қолданылады. Оның ағашы өте тығыз және төзімді болғандықтан жоғары бағаланады.
Пальмалар туралы жоғарыда келтірілген қызықты мәліметтер бұл ағаштардың тек әдемі көрінісімен ғана емес, пайдалы қасиеттерімен де ерекшеленетінін көрсетеді. Осы деректер өсімдіктер әлеміне деген қызығушылықты арттырып, табиғатты қорғаудың маңызын тағы бір мәрте еске салады. Пальма ағаштары экожүйе үшін де, адамзат тіршілігі үшін де аса маңызды екені анық байқалады.
