Ауа райының құбылыстары мен климаттық өзгерістер әрқашан адамзаттың ерекше назарында болған. Бүгінде метеорология ғылымы біздің күнделікті өмірімізге тікелей әсер етіп, көптеген таңғаларлық оқиғалардың сырын ашып келеді. Төменде ауа райына қатысты сізді таңғалдыратын әрі ойландыратын қызықты ақпараттарды ұсынамыз. Осы тың деректер арқылы табиғаттың түрлі құбылыстарын тереңірек түсінуге мүмкіндік аласыз.
- Әлемдегі ең суық температура Антарктидадағы «Восток» станциясында тіркелген, бұл минус 89,2 градус Цельсийге тең болды. Бұл температура 1983 жылдың 21 шілдесінде анықталған, содан бері осы рекорд әлі күнге дейін өзгермеген күйінде қалып отыр.
- Әлемдегі ең ыстық жер ретінде АҚШ-тағы Калифорния штатының Өлім алқабы саналады, мұнда 1913 жылы ауа температурасы 56,7 градус Цельсийге жеткен. Мұндай ыстықта асфальт жолдар балқып, адамдардың далаға шығуы өте қауіпті болды.
- Әлем бойынша ең көп жаңбыр жауатын аймақ Үндістандағы Черапунджи елді мекені болып есептеледі. Бұл жерде жылына шамамен 12 мың миллиметрге дейін жауын-шашын жауып, адамдардың күнделікті тіршілігіне айтарлықтай әсер етеді.
- Найзағай жыл сайын әлем бойынша шамамен 25 миллион рет соғады екен. Жер бетінде әр секунд сайын шамамен 100-ден астам найзағай жарқылы байқалып отырады, бірақ олардың көпшілігі адамдардың назарынан тыс қалады.
- Торнадо – әлемдегі ең жойқын табиғи құбылыстардың бірі, оның ішіндегі желдің жылдамдығы сағатына 480 шақырымға дейін жетуі мүмкін. АҚШ-тағы Торнадо алқабында жылына жүздеген торнадо болып, ел экономикасына миллиардтаған доллар шығын әкеледі.
- Әлемдегі ең ұзаққа созылған жаңбыр Гавай аралында тіркелген, мұнда 1939-1940 жылдары қатарынан 331 күн бойы жаңбыр тоқтамай жауған. Осы табиғи оқиға жергілікті халықтың тұрмысына үлкен кедергі келтірген.
- Жер бетіндегі ең үлкен бұршақ Қазақстанның Қостанай облысында жауған, оның салмағы шамамен 1 килограмға жуық болған. Мұндай үлкен бұршақ көптеген үй-жайлар мен көліктерге едәуір зақым келтірген.
- Дүниежүзіндегі ең жылдам жел Австралиядағы Барроу аралында тіркелді, оның жылдамдығы сағатына 408 шақырымға дейін жеткен. Мұндай қатты желдің салдарынан ғимараттар бүлініп, ағаштар мен электр бағаналары құлаған.
- Бұршақ жауыны көбіне жаз айларында және күндізгі уақытта байқалады, өйткені бұл мезгілде атмосфералық құбылыстар анағұрлым қарқынды жүреді. Бірақ кейбір жағдайда бұршақтың түнде немесе күзде жауған кездері де тіркелген.
- Бұлттардың салмағы айтарлықтай ауыр болуы мүмкін, мысалы, кәдімгі ақ бұлттың салмағы шамамен 500 тоннаға дейін жетеді. Дегенмен бұлттың ауадағы ұсақ тамшылардан тұруы оның аспанда еркін қалықтауына мүмкіндік береді.
- Әлемдегі ең қуатты дауыл болып есептелетін тайфундар тынық мұхиты аумағында жиі кездеседі. Тайфун кезінде теңіздегі толқындардың биіктігі 20 метрден асып, жағалаудағы қалалар мен ауылдарға орасан зор зиян келтіреді.
- Күннің шуағы түспейтін жерлердің бірі – Норвегияның Берген қаласы. Мұнда жылына шамамен 240 күн жауын-шашынды болып, күн сәулесі жергілікті тұрғындар үшін сирек құбылысқа айналған.
- Ауа райын болжаудағы ең ежелгі әдістердің бірі – бұлттың пішіні мен түсіне қарап болжау. Ертеде теңізшілер мен көшпелі халықтар бұл тәсілді тиімді пайдаланып, алдағы күннің жайын дәл анықтаған.
- Атмосферадағы найзағайдың жарқылы жер бетіне дейін жеткен кезде температурасы Күн бетіндегі температурадан бірнеше есе асып түседі. Бұл қысқа уақыт ішінде өте жоғары температура, бірақ оның ұзақтығы миллисекундпен есептеледі.
- Желдің бағытын өлшеуге арналған алғашқы құрылғы – желбағар, ежелгі Грекияда ойлап табылған. Ол бүгінгі күнге дейін метеорологиялық станцияларда кеңінен қолданылып келеді.
Метеорология ғылымына қатысты келтірілген мәліметтер табиғаттың сан қырлы әрі күрделі екенін тағы бір мәрте дәлелдейді. Осындай танымдық ақпараттардың көмегімен біз ауа райы мен климаттың ерекшеліктерін ғана емес, оның адамзат өміріне әсерін де тереңірек түсіне аламыз. Сондықтан метеорология жайлы жаңа деректер бізді қоршаған ортаны қорғауға және табиғатқа жауапкершілікпен қарауға шақырады. Әлемдегі ауа райының сан алуан құбылыстары әлі де зерттеушілердің назарында қалып отыр және болашақта одан да қызықты мәліметтер ашылатыны сөзсіз.
