Бұланты шайқасы – қазақ халқының жоңғар басқыншыларына қарсы азаттық күресіндегі маңызды оқиғалардың бірі. Бұл шайқас қазақ жасақтарының жоңғарларға қарсы алғаш рет үлкен жеңіске жеткен тарихи сәті ретінде танымал. Қазақтың батырлары мен хандары осы шайқаста бірігіп, елдің тәуелсіздігі үшін аянбай күресті. Төменде осы шайқасқа қатысты ең қызықты деректер берілген.
- Бұланты шайқасы 1726 жылы өткен. Бұл кезең қазақ-жоңғар соғысының ең ауыр уақыттарының бірі болып саналады.
- Шайқас қазіргі Қарағанды облысы Жезқазған маңындағы Бұланты-Білеуті өзендерінің бойында болған. Бұл жер кейіннен тарихи атаққа ие болып, «Қалмаққырылған» деп аталған.
- Қазақ әскері үш жүздің басын қосып, жоңғарларға қарсы үлкен күш жинады. Бұл сол уақыттағы қазақ хандарының өзара бірігуінің алғашқы ірі үлгілерінің бірі болды.
- Қазақ сарбаздарының бас қолбасшысы Әбілқайыр хан болды. Одан бөлек, шайқасқа Қанжығалы Бөгенбай, Наурызбай, Райымбек, Төле, Қабанбай батырлар да жетекшілік етті.
- Бұл шайқаста қазақтар жоңғарлардың әскери тактикасын зерттеп, оны өздеріне бейімдеп қолданды. Нәтижесінде жоңғарлардың қатарында үлкен шығын болып, олардың күші әлсірей бастады.
- Бұланты шайқасындағы жеңіс қазақ халқының рухын көтеріп, болашақтағы Аңырақай шайқасында жеңіске жетуге негіз қалады. Бұл оқиға қазақтардың жоңғарларға қарсы қарсылық көрсетуге толық қабілетті екенін дәлелдеді.
- Жоңғарлар үшін бұл шайқас аса ауыр соққы болды. Бұрын жеңіліс көрмеген әскер қазақ жеріндегі соғыстарда алғашқы ірі жеңіліске ұшырады.
- Бұл шайқастан кейін қазақ хандары мен батырларының беделі артты. Әсіресе, Әбілқайыр ханның әскери қабілеті ерекше танылып, ол болашақта Кіші жүздің билеушісі ретінде нығайды.
- Бұланты шайқасы қазақ халқының бірлігін нығайтты. Бұған дейінгі бытыраңқы жасақтар енді біртұтас күшке айналып, жауға қарсы тұрудың тиімді жолдарын тапты.
- Шайқас даласында мыңдаған жоңғар жауынгері қаза тапты. Осыған байланысты жергілікті халық бұл орынды «Қалмаққырылған» деп атаған.
- Қазақ әскері бұл шайқаста дәстүрлі атты әскер тактикасын қолданды. Шапшаң шабуыл, қоршау және жаудың шегіну жолдарын жауып тастау сынды әдістер тиімді нәтиже берді.
- Шайқас барысында қазақ батырлары ерекше ерлік көрсетті. Аңыздарда олардың кейбірі жекпе-жекке шығып, жоңғарлардың таңдаулы сарбаздарын жеңгені айтылады.
- Бұланты жеңісі қазақтардың жоңғарларға қарсы қарулы шабуылын күшейтуіне мүмкіндік берді. Бұл кезеңде қазақ әскері алға басып, жоңғарларды шығысқа қарай ығыстыра бастады.
- Бұланты шайқасы қазақ халқының болашағына үлкен әсер етті. Егер бұл шайқас жеңіліспен аяқталғанда, қазақ жері жоңғар шапқыншылығынан әлдеқайда көп зардап шегер еді.
- Бұл оқиға қазақтың әскери тарихында ғана емес, жалпы елдің саяси дамуы үшін де маңызды болды. Қазақ хандары өзара түсіністікке келіп, біртұтас мемлекеттілік идеясын қайта жаңғыртты.
- Бұланты шайқасының маңызы тек әскери жетістікпен шектелмеді. Ол қазақ халқының рухани бірлігін күшейтіп, болашақ ұрпаққа тәуелсіздік жолында күресудің үлгісін көрсетті.
- Бүгінде бұл шайқас туралы көптеген тарихи зерттеулер жүргізілуде. Археологтар шайқас өткен аймақтан түрлі заттай деректер тауып, оның тарихын тереңірек зерттеуге тырысуда.
- Бұланты шайқасы Қазақстан тарихында ерекше орын алады. Оның маңыздылығы – елдің тәуелсіздік үшін күрес жолындағы алғашқы ірі жеңістерінің бірі болуында.
- Шайқастың тарихи орны қазіргі уақытта киелі жерлердің бірі ретінде қарастырылады. Оған зерттеушілер мен тарихшылар жиі барып, өткен оқиғаларды зерделеуде.
Бұланты шайқасы – қазақ халқы үшін еркіндік пен бірліктің символына айналған оқиға. Бұл жеңіс жоңғар шапқыншылығына қарсы күрестегі маңызды кезең болып, қазақтардың болашақ тағдырына айтарлықтай ықпал етті. Осындай тарихи оқиғаларды еске алу – халықтың өткенін ұмытпай, келешекке нық сеніммен қарауына мүмкіндік береді.
