Шаманизм – адамның рухани өмірінде маңызды рөл атқаратын, табиғатпен және өз ішкі әлемімен байланыстыратын ежелгі сенім жүйесі. Бұл діни практика әлемнің әртүрлі бөліктерінде мыңдаған жылдар бойы сақталып, дамып келе жатқанын білу маңызды. Шаманизмнің негізгі принциптері мен оған қатысты қызықты деректер бар, олар бүгінгі күні де көптеген адамдардың қызығушылығын тудырады. Осы мақалада шаманизм туралы ең қызықты мәліметтерді ұсынамыз.
- Шаманизмнің негізінде табиғат күштерімен байланыс орнату идеясы жатыр. Шамандар табиғаттың рухтарымен тікелей байланысқа түсу үшін әртүрлі ритуалдар мен әдістер қолданған.
- Шаманизмнің ең маңызды ерекшелігі – шаманның ерекше рухани күштері бар деп есептелуі. Ол өз іс-әрекеттерімен ауруларды емдеп, болашақты болжай алады деп сенген.
- Шамандықтың шығу тегі негізінен көне түркі және моңғол халықтарына байланысты. Бұл сенім жүйесі Солтүстік Азия мен Сібірде көп тараған.
- Шаманизмде ең маңызды рөлді ұйқы және гипноздық күй алады. Шаман ритуал кезінде өз санасын өзгертіп, басқа әлемдермен байланыс орнатуға тырысқан.
- Шаманизмнің белгілері мен ритуалдары әлемнің әртүрлі аймақтарында әрқилы болған. Мысалы, Солтүстік Америкада шаманизмде дабылдар мен билер қолданылған болса, Азияда түрлі дәрі-дәрмектер мен травмалар пайдаланылған.
- Шамандықтың бастапқы дәстүрінде шаман тек жеке тұлға ретінде емес, бүкіл қауым үшін рухани көмекші ретінде көрінген. Ол ауыл тұрғындарының денсаулығын, тыныштығын және жалпы жағдайын бақылаған.
- Шаманизмнің маңызды элементі – жол көрсету үшін белгілі бір объектілер мен құралдарды пайдалану. Мысалы, Сібір шамандары ерекше бубендерді қолданған, оларды ритуал барысында шеберлікпен ойнап, адамдарды экстаз күйіне келтірген.
- Шаманизмнің көне дәстүрлерінің бірі – жануарлармен байланыс орнату сенімі. Шаман жануарлардың рухтарына кіру үшін өз санасын өзгертіп, оларға адам сияқты сөйлесуге мүмкіндік алған деп есептелген.
- Шаманизмнің көптеген элементтері басқа діндермен араласқан кезде жаңа нысандарға айналған. Орталық Азиядағы шаманизмнің әсері буддизм, ислам және христиандықпен қосылып, жаңа діни ағымдарға әсер етті.
- Шаманизмді көптеген зерттеушілер «әлемнің алғашқы діні» деп атайды, өйткені ол ең алғашқы адамдардың дүниетанымдық көзқарастарын көрсететін алғашқы діни сенімдердің бірі болып табылады.
- Шаманизм бойынша, адамның денесі мен рухы арасында тығыз байланыс бар деп есептелген. Сондықтан адамның физикалық денсаулығы мен рухани жағдайы бір-біріне тікелей әсер етеді деп саналған.
- Қазіргі заманғы шаманизмде ритуалдар мен дәстүрлерге ерекше мән беріледі. Бұл сенім жүйесі бүгінгі таңда кейбір жерлерде ұлттық мәдениеттің бөлшегі ретінде сақталуда.
- Шаманизмнің бірқатар әдістері мен ритуалдары бүгінгі ғылыммен де зерттелуде. Психологтар мен антропологтар шаманизмнің адам психикасына әсері мен оны қолдану тәсілдерін зерттейді.
- Шаманизм мен шамандарға қатысты көптеген аңыздар мен мифтер бар. Олардың көбі шаманның ерекше қабілеттерін, оның басқа әлемдермен байланысын сипаттайды.
- Шаманизмнің терең философиясы бар. Ол адамның табиғатпен және әлеммен гармонияға келуін ұсынады. Бұл философия қазіргі экология мен адам мен табиғаттың өзара байланысын түсіну үшін маңызды болып табылады.
- Заманауи қоғамда шаманизмнің рөлі біршама өзгерді, бірақ көптеген халықтар үшін ол әлі де маңызды рухани дәстүр болып қала береді. Шамандық ритуалдар мен медитациялар көбінесе жан дүниесін іздеген адамдар үшін қолданылады.
- Шаманизмнің негізінде жатқан табиғат пен адамның арасындағы байланыс қазіргі әлемде экологиялық қозғалыстарға да әсер етті. Шаманизм табиғаттың қадірін біліп, оны қорғауға шақырады.
- Шаманизм әлемде түрлі мәдениеттерде әртүрлі формада сақталған. Ол Африка, Азия, Океания және Америкада әрқашан өзіндік ерекшеліктерімен дамыған.
Бұл фактілер шаманизмнің әлемдік мәдениетке үлкен ықпалын және оның әртүрлі халықтар үшін маңызды рөлін көрсетеді. Шаманизм тек көне дәстүр ғана емес, қазіргі уақытта да өміршең сенім жүйесі ретінде тіршілік етіп келеді. Оның философиясы мен ритуалдары көп адамдар үшін ішкі тыныштық пен рухани бақытты табудың жолы болып қала береді.
