Жезқазған – Қазақстанның орталығында орналасқан ерекше тарихи және өнеркәсіптік қала. Ол ежелден мыс кен орындарымен танылған, әрі археологиялық қазбалар арқылы өзінің бай тарихын дәлелдеген. Бұл өңір тек пайдалы қазбаларымен ғана емес, табиғаты мен мәдениетінің сан алуандығымен де ерекшеленеді. Төменде Жезқазған қаласы мен оның маңайына қатысты тың әрі нақты мәліметтермен таныса аласыз.
- Жезқазған атауының түбірі «жез» және «қазған» деген сөздерден құралған. Бұл атау «жезді қазған орын» деген мағына береді.
- Қала Қарағанды облысының құрамында орналасқанымен, 1973 жылдан 1997 жылға дейін жеке облыс орталығы болды. Бұл кезеңде өңір қарқынды дамыған.
- Жезқазған аймағы әлемдегі ежелгі металлургия ошақтарының бірі саналады. Археологтар бұл жерде мыс өндірісі біздің дәуірімізге дейінгі замандарда басталғанын дәлелдеген.
- Жезқазған маңындағы Тағылытас, Айбас-Дара, Кеңгір сияқты тарихи ескерткіштер көне сақ, ғұн, қаңлы тайпаларының ізі екенін көрсетеді. Бұл жерлерде тас мүсіндер мен қорғандар көптеп кездеседі.
- Қала аумағында мыс кен орындары аса ірі көлемде кездеседі. Жезқазған кен орны әлемдегі ең бай кен орындарының бірі болып есептеледі.
- Кеңес дәуірінде Жезқазған мысын өндіру бүкіл Одаққа аса маңызды стратегиялық мәнге ие болды. Бұл жерден алынған кен Мәскеуге дейін жеткізіліп, түрлі өнеркәсіптерге пайдаланылған.
- Жезқазған – атақты ғалым Қаныш Сәтбаевтың ғылыми қызметінің негізгі орталықтарының бірі. Ол бұл өңірдің геологиясын зерттеп, мыс кен орындарын ашуда үлкен еңбек сіңірген.
- Қалада Қаныш Сәтбаев атындағы музей жұмыс істейді. Бұл музейде ғалымның өмірі мен еңбегіне қатысты көптеген құнды экспонаттар сақталған.
- Жезқазғанда теміржол мен әуе қатынасы дамыған. Қалада өз әуежайы бар, ол арқылы ішкі және аймақтық бағыттарға қатынауға болады.
- Кеңгір өзені – қала маңындағы маңызды табиғи су көзі. Осы өзеннің бойында Кеңгір су қоймасы орналасқан.
- Жезқазған өңірінде шөл және шөлейт белдеу басым. Қала маңының климаты континенттік әрі құрғақ келеді.
- Қалада түрлі этностардың өкілдері тұрады. Бұл Жезқазғанды мәдени жағынан алуан түрлі әрі толерантты қала етеді.
- Жезқазған – ғарышкерлер үшін де маңызды орын. Байқоңырдан ұшырылған ғарышкерлер Жезқазған даласына қонатын жағдайлар жиі болған.
- Жезқазғанда металлургия және тау-кен өндірісіне маманданған бірнеше колледждер мен техникалық оқу орындары бар. Бұл жергілікті мамандардың кәсіби даярлығына жағдай жасайды.
- Қалада заманауи мәдениет үйлері, театрлар мен кітапханалар жұмыс істейді. Олар қала тұрғындарының рухани дамуына үлес қосуда.
- Жезқазғанда экологиялық мәселелер де өзекті. Өндірістік аймақ болғандықтан, ауа мен топырақтың ластануына қарсы шаралар қабылданып келеді.
- Қалада туризм әлеуеті әлі толық дамымағанымен, тарихи-мәдени маршруттар бойынша қызығушылық артып келеді. Археологиялық турлар мен тарихи нысандарға саяхаттар ұйымдастырылады.
- Жезқазған аймағы фольклор мен халық шығармашылығы үшін де маңызды орын. Қазақтың батырлық жырлары мен аңыздары осы өңірмен байланысты жиі кездеседі.
- Қалада көптеген көше, мектеп және мәдени нысандар танымал тұлғалардың атымен аталады. Бұл тарихи жадты сақтау ісінде маңызды рөл атқарады.
- Жезқазған қаласы 1954 жылы ресми түрде қала мәртебесін алды. Осы уақыттан бастап қарқынды урбанизация процесі басталған.
- Қала тұрғындары жыл сайынғы мерекелер мен ұлттық шараларға белсенді қатысады. Бұл қоғамдастықтың ынтымағы мен бірлігін нығайтады.
- Жезқазған өнеркәсібі тек мыс өндірумен шектелмейді. Мұнда құрылыс материалдары, машина жасау және химия салаларындағы кәсіпорындар да бар.
- Қалада футбол мен күрес спорт түрлері кең тараған. Бірнеше спорт мектебі мен кешендері жасөспірімдер үшін жұмыс істейді.
- Жезқазған аймағында сирек кездесетін жануарлар мен өсімдіктер түрлері мекендейді. Бұл өңірдің экожүйесін сақтау бағытында ғылыми зерттеулер жүргізілуде.
- Қалада заманауи тұрғын үй кешендері бой көтеріп, инфрақұрылым жаңартылып келеді. Бұл Жезқазғанның болашағына сенімді қадамдардың бірі саналады.
Бұл деректер Жезқазған қаласының тек кен өндіру орталығы ғана емес, тарихи, мәдени және ғылыми жағынан бай әрі ерекше аймақ екенін дәлелдейді. Осындай мәліметтер арқылы біз өңірдің ұлттық маңызын тереңірек түсінеміз. Жезқазған – өткен мен болашақты тоғыстыратын маңызды рухани және өндірістік орталық. Оның дамуы мен тағдыры Қазақстанның өркендеуімен тығыз байланысты.
