Жан-Жак Руссо – Ағартушылық дәуірінің ең ықпалды ойшылдарының бірі, оның идеялары философия, саясат және педагогика салаларында терең із қалдырды. Ол адам мен қоғамның табиғаты, бостандық пен теңдік, білім мен мораль туралы ойларын шығармалары мен хаттарында өрнектеген. Руссоның ойлары ғасырлар бойы өзектілігін жоғалтпай, көптеген философтар мен саясаткерлерге әсер еткен. Оның нақыл сөздері бүгінде де адамның ішкі жан дүниесін, қоғамдағы орнын түсінуге көмектеседі.
«Адам еркін болып туады, бірақ барлық жерде ол шынжырмен кісенделген.»
– Жан-Жак Руссо
Бұл сөздер адамның табиғи еркіндігі мен қоғамдағы шектеулер арасындағы қайшылықты бейнелейді. Руссо биліктің, дәстүрлердің және әлеуметтік құрылымдардың адамдардың еркіндігіне қалай әсер ететінін көрсетеді. Ол адамның шынайы еркіндікке қол жеткізуі үшін әділетті қоғам қажет екенін меңзейді.
«Бостандық – бұл өзімізге ғана бағынышты болу.»
– Жан-Жак Руссо
Бұл нақыл сөз адамның бостандығы тек сыртқы қысымнан құтылу ғана емес, өз ішкі қалауын басқару қабілеті екенін білдіреді. Шынайы еркін адам өз әрекеттері мен шешімдеріне өзі жауапты болуы керек. Руссо нағыз бостандық ішкі тәртіппен үйлескен кезде ғана мағыналы болатынын көрсетеді.
«Табиғаттан алыстаған сайын адам бақытсыз болады.»
– Жан-Жак Руссо
Руссо адам табиғи күйінде ең таза әрі бақытты деп есептеді. Қоғам мен өркениеттің дамуы адамдарды табиғаттан алшақтатып, олардың моральдық күйін әлсіретеді деген ой айтты. Ол табиғатпен үйлесімді өмір сүру адамның шынайы болмысын сақтауға көмектесетінін ескертеді.
«Адамгершілігі жоқ білім – ақылды зұлымдардың қаруы.»
– Жан-Жак Руссо
Бұл ой адамгершіліктің білімнен жоғары тұруы керектігін көрсетеді. Егер білім адамға игілік әкелудің орнына өзімшілдік пен билік құралына айналса, ол тек зиян тигізуі мүмкін. Руссо білім тек моральдық құндылықтармен үйлескенде ғана шынайы дамуға жол ашады деп санады.
«Заң ең әлсіздерді қорғамаса, оның құны көк тиын.»
– Жан-Жак Руссо
Руссо әділетті заңның негізі – барша азаматтар үшін тең мүмкіндік беру деп есептеді. Ол қоғамдағы әлсіз топтарды қорғамайтын заңның шынайы әділеттілікті қамтамасыз ете алмайтынын айтты. Бұл ой бүгінгі таңда да құқықтық мемлекет құру үшін маңызды қағида болып табылады.
Жан-Жак Руссоның сөздері адамзаттың еркіндікке, әділеттілікке, білім мен адамгершілікке деген ұмтылысын бейнелейді. Ол қоғам мен адамның табиғи болмысын терең зерттеп, олардың арасындағы қарым-қатынасты түсіндіруге тырысты. Оның нақыл сөздері бүгінгі таңда да өз мәнін жоғалтпай, қоғамның дамуына бағыт-бағдар беретін даналыққа толы. Руссоның идеялары адамзаттың ең маңызды құндылықтары – еркіндік, теңдік және әділеттілікке жетелейтін шамшырақ болып қала береді.
