Тәж-Махал – Үндістанның ғана емес, әлемнің ең әдемі әрі танымал ғимараттарының бірі. Әлемнің жеті кереметінің қатарына кіретін бұл сәулет туындысы махаббат пен адалдықтың символы саналады. Оның тарихы мен сәулетіне қатысты қызықты әрі танымдық деректер көпшілікке әрқашан қызық. Осы мақаламызда Тәж-Махал жайлы сіз білмейтін ерекше ақпараттарды ұсынамыз.
- Тәж-Махалдың құрылысы 1632 жылы басталып, шамамен 22 жылға созылған. Ғимаратты салуға шамамен 20 мыңға жуық жұмысшы мен сәулетші қатысып, оған Үндістаннан бөлек, Парсы, Түркия, Орта Азия шеберлері де шақырылған.
- Ғимараттың негізі мәрмәр тастардан тұрғызылған, ал осы тастардың ерекшелігі күн сәулесі түскен сайын түсін өзгертеді. Таңертеңгі уақытта ол қызғылт түске боялса, күндіз ақ түске енеді, ал ай сәулесі түскенде күміс түске өзгереді.
- Тәж-Махалды Ұлы Моғол императоры Шах Жахан өзінің сүйікті жары Мумтаз-Махалдың құрметіне салдырған. Мумтаз-Махал он төртінші баласын босану кезінде қайтыс болып, император оның құрметіне осы ерекше кесенені тұрғызған.
- Ғимараттың төрт бұрышындағы мұнаралар жер сілкінісі немесе басқа апат жағдайында орталық ғимаратқа құламауы үшін арнайы сыртқа қарай еңкіш етіп салынған. Бұл тәсіл орталық кесенені қорғауға бағытталған инженерлік шешім болып табылады.
- Тәж-Махал қабырғаларында ислам каллиграфиясымен Құран аяттары жазылған. Осы жазуларды орындау үшін арнайы Ираннан каллиграфия шебері шақырылып, жазбаларды мәрмәр бетіне ойып жасаған.
- Кесененің төңірегінде арнайы саябақ орналасқан, оның аумағы 17 гектардан асады. Саябақтың жоспары ислам жұмағының бейнесін білдіретін төрт бірдей бөліктен тұратын бақ үлгісінде жасалған.
- Тәж-Махалдың құрылысына әлемнің әр түкпірінен қымбат бағалы асыл тастар әкелінген. Атап айтқанда, нефрит Қытайдан, лағыл Шри-Ланкадан, көгілдір ақық Тибеттен жеткізілген.
- ХХ ғасырдың басында ғимараттың мәрмәрі сарғайып, түсін жоғалта бастаған. Мұның себебі жақын маңдағы зауыттардан шыққан ауаның ластануы болып, Үндістан билігі зауыттардың жұмысын тоқтатып, қорғаныс шараларын жүргізген.
- Тәж-Махалға жыл сайын шамамен 7-8 миллион адам келеді. Бұл көрсеткіш оны Үндістандағы ең танымал әрі туристер ең көп баратын тарихи орынға айналдырып отыр.
- Ғимараттың ішіне кіру үшін арнайы қорғаныш бахилалар кию міндетті түрде талап етіледі. Мұндай шара мәрмәр еденді туристердің аяқ киімдерімен тоздырып алмау мақсатында жасалады.
- Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде және Үндістан-Пәкістан қақтығысы кезінде Тәж-Махалдың күмбезі арнайы жасырылған. Қорғау мақсатында күмбезге бамбук пен жасыл түсті маталар жабылып, ғимарат көрінбейтіндей етіп бүркемеленген.
- Ғимарат ЮНЕСКО-ның Бүкіләлемдік мұрасы ретінде 1983 жылы ресми түрде мойындалған. Осы күннен бастап ғимаратты қорғау және қалпына келтіру жұмыстары халықаралық деңгейде үнемі жүргізіліп келеді.
- Тәж-Махал туралы аңыздардың бірінде император Шах Жахан қара мәрмәрдан өзіне арнап екінші кесене тұрғызуды жоспарлаған делінеді. Бірақ оның бұл жоспары түрлі себептермен жүзеге аспай қалған.
- Кесененің басты күмбезінің биіктігі 73 метрді құрайды және оны қоршаған төрт шағын күмбез орталық күмбездің биіктігін одан сайын айқын көрсетеді. Бұл сәулет техникасы ғимараттың сымбатын ерекше етіп тұр.
- Ғимаратты салғаннан кейін император құрылысқа қатысқан сәулетшілердің басқа жерде осыған ұқсас ғимарат салуына жол бермеу үшін олардың қолдарын кесіп тастаған деген аңыз бар. Алайда бұл дерек ресми түрде расталмаған және көбіне халық арасында кең тараған аңыз болып есептеледі.
Осы танымдық деректер арқылы Тәж-Махалдың тек әдемі ғимарат қана емес, тарихи және мәдени маңызы зор ерекше ескерткіш екенін байқаймыз. Әлемдегі ең әдемі ғимараттардың бірі саналатын бұл кесене туралы жаңа мәліметтер адамдарды әрқашан қызықтыратыны сөзсіз. Сондықтан Тәж-Махалға қатысты тың ақпараттар мен жаңа деректер әлі де ашыла беретініне күмән жоқ. Осылайша бұл ғимарат өз сұлулығымен адамзатты мәңгі таңғалдырып қала бермек.
