Табиғат әлемінде өз сұлулығымен көз тартатын өсімдіктер аз емес. Солардың бірі – шырайгүл, өзінің нәзіктігімен ғана емес, сонымен қатар биологиялық ерекшеліктерімен де таңдандырады. Бұл өсімдік туралы көптеген қызықтар бар, олар бір қарағанда байқала бермейді. Төмендегі танымдық деректер арқылы шырайгүлге деген көзқарасыңыз тереңдей түсуі мүмкін.
- Шырайгүлдің ботаникалық атауы – виола, ол латын тіліндегі «viola» сөзінен шыққан. Бұл атау ежелгі грек мифологиясында гүлге айналған кейіпкердің есімімен де байланыстырылады.
- Табиғатта шырайгүлдің 500-ден астам түрі кездеседі. Олардың кейбіреулері көпжылдық, ал басқалары біржылдық болып келеді.
- Шырайгүл алғаш Еуропада ғана емес, Азия мен Солтүстік Американың түрлі аймақтарында да өскен. Қазір ол барлық құрлықтарда дерлік танымал гүлге айналған.
- Бұл өсімдіктің гүлдері түрлі түсті болып келеді, алайда ең кең таралғаны – күлгін, көк, сары және ақ реңктер. Түрлердің кейбірі бір гүлде бірнеше түсті біріктіреді.
- Көне замандарда шырайгүл махаббат пен адалдықтың символы ретінде бағаланған. Орта ғасырларда ғашықтар бұл гүлді сыйлап, өз сезімдерін білдірген.
- Шырайгүлдің ерекше қасиеттерінің бірі – оның салқын ауа райына төзімділігі. Ол ерте көктемде гүлдеп, алғашқы аяздарға дейін қуанта алады.
- Бұл гүл әдетте күн астында жақсы өседі, бірақ жартылай көлеңке де оған қолайлы. Жердің ылғалдығы мен құнарлылығы да маңызды рөл атқарады.
- Шырайгүл парфюмерияда да қолданыс тапқан. Оның нәзік хош иісі иіссу өндірісінде жоғары бағаланады.
- Көптеген бағбандар шырайгүлді қыстың соңында немесе көктемнің басында егіп, гүлзарларды әсемдеу үшін пайдаланады. Ол әсіресе балкондар мен терезе маңдарында сән береді.
- Бұл гүлдің жапырақтары мен гүлдері кейде дәстүрлі медицинада да қолданылған. Алайда қазіргі кезде бұл тәжірибе сирек кездеседі және арнайы зерттеулерге сүйенуді талап етеді.
- Шырайгүлдің кейбір түрлері түнде гүлін жабады, ал күн шыққанда қайта ашылады. Бұл өсімдіктің күн сәулесіне деген реакциясын көрсетеді.
- Жабайы шырайгүлдердің кейбірі орманды жерлерде өздігінен өсіп шығады. Оларды кездестіргенде табиғи экожүйеге зиян келтірмеу үшін жұлып алмау ұсынылады.
- Шырайгүлдің мәдени түрлері селекциялық жолмен алынып, ерекше түстер мен пішіндерге ие болған. Бұл оның сәндік мүмкіндіктерін арттырған.
- Заманауи флористикада шырайгүл үйлену тойларынан бастап, түрлі салтанатты шараларда гүл шоғын безендіру үшін жиі қолданылады. Ол композицияларға нәзіктік пен үйлесімділік сыйлайды.
- Бұл өсімдікті өсіру оңай болғанымен, артық ылғалдылықтан қорғау қажет. Көлеңкелі және батпақты жерлерде тамыр шіріп кетуі мүмкін.
- Шырайгүлдің гүлдену уақыты бір маусыммен шектелмей, кейде бірнеше айға дейін созылады. Бұл ұзақ уақыт бойы көздің жауын алатын көрініс сыйлайды.
- Кейбір шырайгүл тұқымдары өздігінен жерге түсіп, келесі жылы қайта өніп шығады. Бұл оның табиғи тіршілік қабілетінің жоғары екенін білдіреді.
- Гүлдің ортасындағы контраст түстер жәндіктерді тартуға көмектеседі. Осылайша, шырайгүл тозаңдануға қолайлы жағдай жасап, өз ұрпағын көбейтуге бейімделеді.
- Көпжылдық түрлері бір маусымда бірнеше рет гүлдей алады. Бұл қасиет оны басқа декоративті өсімдіктер арасында ерекше етіп көрсетеді.
- Шырайгүлдің сабағы мен жапырақтары нәзік көрінгенімен, суық пен желге төзімділік танытады. Бұл оны ауа райы құбылмалы аймақтарда да өсіруге мүмкіндік береді.
Шырайгүл жай ғана әсем гүл емес, оның табиғатпен тығыз байланыстағы көптеген қызықты ерекшеліктері бар. Гүлдің түрлі реңктері мен пішіндері оны сәндік қана емес, мәдени және тарихи тұрғыдан да мағыналы етеді. Оны күтіп-баптау оңай болғанымен, шынайы сұлулығын көру үшін назар мен сүйіспеншілік қажет. Осындай гүл туралы білу арқылы табиғат әлеміне деген қызығушылық пен қамқорлық та арта түседі.
