Қытай тілі – әлемдегі ең көне әрі ең көп адам сөйлейтін тілдердің бірі. Бұл тілдің құрылымы, жазу жүйесі мен дыбысталуы өзге тілдерден мүлде ерекшеленеді. Оның бай тарихы мен қазіргі замандағы кең қолданылуы оны үйренуге ынталы адамдардың қатарын жылдан-жылға көбейтуде. Төменде осы ерекше тілге қатысты қызықты деректермен таныс бола аласыз.
- Қытай тіліне жататын негізгі диалектілердің саны жүзден асады. Алайда ресми тіл болып саналатын мандарин диалектісі Қытайда және басқа елдерде ең кең таралған нұсқа болып есептеледі.
- Қытай иероглифтері дыбыстарды емес, мағыналарды білдіреді. Әр таңба дербес ұғымға ие және кейде бір иероглиф бүтін сөзді білдіреді.
- Қазіргі қытай тілінде шамамен 50 000-нан астам иероглиф бар. Дегенмен күнделікті өмірде орта есеппен 2 000–3 000 таңба жеткілікті болып табылады.
- Қытай тіліндегі сөздерде жалғау, жіктік немесе септік жалғаулары қолданылмайды. Мағына сөздердің ретінен, қосымша сөздер мен интонациядан туындайды.
- Қытай тілінде төрт негізгі тон бар. Бір сөздің мағынасы айтылу әуеніне байланысты түбегейлі өзгеріп кетуі мүмкін.
- Қытай тілі – бір буынды сөздерге бай тіл. Көптеген сөздер бір ғана буыннан тұрады және сол буынның айтылу мәнері сөздің мағынасын анықтайды.
- Қытай жазуы – логографиялық жазу жүйесіне жатады. Бұл жүйеде әр таңба бір ұғымды білдіріп, әдеттегі әріптік жүйеден айырмашылығы бар.
- Қытай тілі әлемдегі ең көп адам сөйлейтін ана тілі болып саналады. Оны 1 миллиардтан астам адам туған тілі ретінде пайдаланады.
- Жазба тіл мен ауызекі тіл арасында айтарлықтай айырмашылық бар. Классикалық қытай тілі мен қазіргі әдеби тіл құрылымы мен лексикасы жағынан ерекшеленеді.
- Қытай тілін үйрену барысында жазу, оқу және айтылымды бөлек меңгеру қажет. Әрбір бағыттың өзіндік қиындықтары бар және жүйелі түрде жаттығуды талап етеді.
- Қытай тіліне байланысты халықаралық деңгейдегі емтихандардың бірі – HSK. Бұл сынақ тілді меңгеру деңгейін анықтап, оқуға немесе жұмысқа орналасуға көмектеседі.
- Қытай тілі ақпараттық технологияда, ғылымда және іскерлік қарым-қатынаста жиі қолданылатын тілдердің қатарына кіреді. Көптеген компаниялар үшін қытайша білу – үлкен артықшылық.
- Иероглифтердің кейбірі бірнеше мың жыл бұрын пайда болған. Олардың кейбіреулері ежелгі сурет-белгілер негізінде қалыптасқан.
- Қытай тілінде синонимдер өте көп кездеседі. Бұл тілдің мәнерлілігі мен көркемдігін арттырып, жазбаша стильде көрініс табады.
- Тілде сөздің мағынасы контекст арқылы ашылады. Сол себепті бір иероглиф түрлі мағынада қолданылуы мүмкін.
- Қытай тілінің грамматикасы салыстырмалы түрде қарапайым. Бірақ тондық ерекшеліктер мен иероглифтерді меңгеру үлкен еңбекті қажет етеді.
- Қытай тіліндегі кейбір сөздер омонимдік сипатқа ие. Мысалы, «ма» буыны төрт түрлі айтылуда төрт мағына бере алады.
- Қытай тіліндегі идиомдар мен тұрақты тіркестер өте бай. Олар көбінесе көне аңыздар мен тарихи оқиғаларға негізделеді.
- Ағылшын тілінен еніп жатқан заманауи терминдер қытай тілінде бейімделіп немесе иероглифпен балама түрде беріледі. Бұл тілдің заманауи өзгерістерге бейімділігін көрсетеді.
- Қытай тілінің жазу бағыты ежелде жоғарыдан төмен және оңнан солға қарай болған. Қазіргі заманда жазу солдан оңға қарай жүргізіледі, бірақ дәстүрлі бағыт та әлі де қолданылады.
Осы мәліметтер қытай тілінің күрделілігімен қатар, ерекше құрылымын, даму тарихын және әлемдегі маңызын көрсетеді. Бұл тіл тек Қытайдың ғана емес, бүкіл әлемнің мәдени және іскерлік кеңістігінің ажырамас бөлігіне айналған. Қытай тілін үйрену арқылы адам тек тілдік білім емес, терең тарихи және мәдени дүниетаным алады. Мұндай деректер бұл тілді үйренуге деген қызығушылықты арттыра түседі.
