Қазан төңкерісі – ХХ ғасырдағы ең маңызды саяси оқиғалардың бірі. Ол Ресей империясының құлауына, Кеңес Одағының құрылуына және бүкіл әлемге әсер еткен өзгерістерге алып келді. Бұл оқиға тек Ресей тарихына ғана емес, халықаралық қатынастар мен идеологиялық қозғалыстарға да үлкен ықпал етті. Төменде осы тарихи оқиға туралы қызықты деректер ұсынылған.
- Қазан төңкерісі 1917 жылдың 7 қарашасында (ескі күнтізбе бойынша 25 қазанда) болды. Бұл оқиға Петроградта басталды және уақыт өте келе бүкіл елге тарады.
- Төңкерістің басты ұйымдастырушыларының бірі Владимир Ленин болды. Ол большевиктер партиясын басқарды және жаңа биліктің идеологиялық негізін қалады.
- Қазан төңкерісі негізінен жұмысшылар мен солдаттардың қолдауымен өтті. Кеңестер деп аталатын ұйымдар жаңа биліктің негізгі тірегі болды.
- Төңкеріс барысында ең маңызды нысандардың бірі – Петроградтағы Қысқы сарай болды. Ол уақытша үкіметтің резиденциясы болып, шабуыл барысында басып алынды.
- Қызыл гвардия деп аталатын қарулы жасақтар революционерлердің негізгі күші болды. Оларды большевиктер партиясы ұйымдастырды және әскери іс-қимылдарға дайындады.
- Төңкеріс кезінде Петроградта қатты қарсылық болған жоқ. Көптеген адамдар биліктің ауысуын тыныш қабылдады, ал уақытша үкімет мүшелері ешқандай қарсылықсыз тұтқындалды.
- Қазан төңкерісінен кейін Кеңес үкіметі құрылды. Жаңа билік бірден жер, бейбітшілік және жұмысшылардың билігі туралы декреттер жариялады.
- Революция нәтижесінде Ресейде бірпартиялық жүйе қалыптасты. Большевиктер басқа саяси күштерді биліктен шеттетіп, Кеңес Одағын құруға кірісті.
- Кеңес үкіметі төңкерістен кейін бірінші кезекте Ресейдің Бірінші дүниежүзілік соғыстан шығатынын жариялады. Бұл Брест келісімі арқылы жүзеге асты.
- Төңкерістен кейін ақтар мен қызылдардың арасында Азаматтық соғыс басталды. Бұл қақтығыс бірнеше жылға созылып, миллиондаған адамның өмірін қиды.
- Қазан оқиғалары туралы түрлі көзқарастар бар. Кейбір тарихшылар оны жұмысшылардың жеңісі деп бағаласа, басқалары оны төңкеріс емес, мемлекеттік төңкеріс деп санайды.
- Кеңес үкіметі жыл сайын 7 қарашаны ұлттық мереке ретінде атап өтті. Бұл дәстүр 1991 жылға дейін жалғасты.
- Қызыл тулар мен революциялық әндер Қазан төңкерісінің символына айналды. «Интернационал» әні сол жылдары Кеңес үкіметінің ресми гимні болды.
- Төңкеріс кезеңінде көптеген өнер қайраткерлері революциялық идеяларды қолдады. Олардың қатарында Максим Горький, Владимир Маяковский және Сергей Есенин болды.
- Кеңес билігі орнағаннан кейін ауқымды реформалар жүргізілді. Жер помещиктерден алынып, шаруаларға берілді, ал өнеркәсіп мемлекет меншігіне өтті.
- Төңкерістен кейін бұрынғы патша отбасы тұтқынға алынды. 1918 жылы Николай II мен оның отбасы Екатеринбургте атылды.
- Ленин Қазан оқиғаларын «пролетариат диктатурасының жеңісі» деп атады. Ол жаңа биліктің таптық күрес негізінде құрылатынын мәлімдеді.
- Төңкерістен кейін Ресейде жаңа күнтізбе енгізілді. 1918 жылы Кеңес үкіметі юлиан күнтізбесінен григориан күнтізбесіне көшті.
- Қазан төңкерісі әлемдегі социалистік қозғалыстарға шабыт берді. Одан кейін Қытайда, Кубада және басқа елдерде революциялық қозғалыстар басталды.
- Кеңес Одағының идеологиясында Қазан оқиғалары маңызды орын алды. Кеңестік мектептерде төңкеріс туралы арнайы пәндер оқытылды.
- Петроград кейіннен Ленинград деп аталды. Бұл атау Лениннің құрметіне берілді және 1991 жылға дейін сақталды.
- Төңкерістің нәтижесінде көптеген зиялылар елден эмиграцияға кетуге мәжбүр болды. Олардың қатарында жазушылар, ғалымдар және инженерлер болды.
- Большевиктер билікке келгеннен кейін шіркеуге қарсы саясат жүргізді. Көптеген ғибадатханалар жабылып, дінге сенушілер қудалауға ұшырады.
- Қазан төңкерісінің мұрасы әлі күнге дейін талқыланып келеді. Кейбіреулер оны әлеуметтік теңдікке ұмтылудың көрінісі деп санаса, басқалары оны диктатураның бастамасы деп бағалайды.
- Көптеген кеңестік кинолар революция тақырыбына арналды. Олардың ішінде Сергей Эйзенштейннің «Қазан» фильмі ерекше танымал болды.
- Төңкеріс кезінде большевиктердің басты ұраны «Барлық билік Кеңестерге!» болды. Бұл идея кейін Кеңес Одағының мемлекеттік құрылымының негізіне айналды.
- Қазан оқиғаларынан кейін Кеңес үкіметі тегін білім мен денсаулық сақтау жүйесін енгізді. Бұл өзгерістер халық арасында оң қабылданды.
- 1917 жылы Петроградтағы байланыс жүйесі төңкеріс кезінде большевиктердің бақылауына өтті. Телеграф пен телефон желілері жаңа биліктің бақылауында болды.
- Қазан төңкерісі әлемдегі ең ірі саяси өзгерістердің бірі болды. Ол көптеген елдердің тарихына ықпал етті және социалистік қозғалыстардың дамуына түрткі болды.
Қазан төңкерісі – тарихтағы ең маңызды өзгерістердің бірі. Ол жаңа дәуірдің бастамасы болып, саяси, экономикалық және әлеуметтік салаларда түбегейлі реформалар жүргізуге себепкер болды. Бұл оқиға туралы мәліметтер әлі күнге дейін түрлі пікірлер тудырып, тарихшылар арасында талқыланып келеді. Төңкерістің салдары бүкіл әлемге әсер етіп, ХХ ғасырдың саяси құрылымын қалыптастырды.
