Қаныш Сәтбаев – қазақ ғылымының дамуына зор үлес қосқан көрнекті ғалым, геолог және қоғам қайраткері. Ол Қазақстанның минералдық ресурстарын зерттеуге және ғылымды дамытуға бар ғұмырын арнаған. Оның есімі тек Қазақстанда ғана емес, әлемдік ғылыми қауымдастықта да танымал. Қаныш Сәтбаевтың өмірі мен еңбегі туралы тың деректер оның ғылымға қосқан үлесін тереңірек түсінуге көмектеседі.
- Қаныш Имантайұлы Сәтбаев 1899 жылы қазіргі Павлодар облысында дүниеге келген. Ол жастайынан білімге құштар болып, ерекше қабілетімен көзге түскен. Оның ғылым жолына түсуіне туған өлкесіндегі табиғи байлықтарды зерттеуге деген қызығушылығы әсер етті.
- Қазақстандағы алғашқы геологиялық картаны жасауға атсалысқан. Ол еліміздегі кен орындарын жүйелі түрде зерттеп, олардың орналасу картасын әзірлеуге үлес қосты. Бұл еңбек Қазақстанның кен байлықтарын тиімді пайдалануға негіз болды.
- Жезқазған кен орнын алғаш ғылыми тұрғыдан дәлелдеген ғалым. Оның зерттеулері Жезқазғанды әлемдегі ең ірі мыс кен орындарының біріне айналдырды. Осы зерттеулердің нәтижесінде аймақтың индустриялық дамуы жедел қарқын алды.
- Қазақ КСР Ғылым академиясының тұңғыш президенті болған. 1946 жылы құрылған бұл академия республикадағы ғылыми зерттеулердің орталығына айналды. Ғалым академияны дамытуға және ұлттық ғылымды өркендетуге үлкен күш жұмсады.
- Қаныш Сәтбаев – Қазақстанда алғашқылардың бірі болып ғылымды мемлекеттік деңгейде дамытуға ықпал еткен тұлға. Ол геология ғылымы ғана емес, басқа да ғылыми салалардың дамуына жағдай жасады. Осы бағытта көптеген жас ғалымдарды тәрбиелеп, олардың ғылымға деген қызығушылығын арттырды.
- Сәтбаевтың құрметіне ғарышта кіші ғаламшардың аты берілген. 1979 жылы ашылған астероидқа ғалымның есімі беріліп, бұл оның ғылымға қосқан үлесінің халықаралық деңгейде мойындалғанын көрсетеді. Бұл қазақ ғылымы үшін ерекше тарихи оқиға болды.
- Ғалым тек Қазақстанда ғана емес, Кеңес Одағының ғылыми орталарында да беделді болған. Ол КСРО Ғылым академиясының толық мүшесі болды. Бұл оның зерттеулері мен еңбектерінің жоғары бағаланғанын айғақтайды.
- Қазақстандағы алғашқы инженер-геологтардың бірі болған. Ол геология саласында ғылыми-өндірістік жұмыстарды жүргізіп, кен орындарын зерттеу әдістерін жетілдірді. Оның бұл еңбектері еліміздегі кен өндіру саласының дамуына үлкен серпін берді.
- Қаныш Сәтбаевтың есімі білім және ғылым саласында да сақталған. Қазақстандағы жетекші техникалық университеттердің бірі – Қ.И.Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті оның құрметіне аталған. Бұл оқу орны мыңдаған болашақ инженерлер мен ғалымдарды дайындады.
- Ғалым тек ғылыми зерттеулермен ғана емес, әдебиетке де қызығушылық танытқан. Ол қазақтың бай ауыз әдебиетін зерттеп, халық мұраларын жинауға үлес қосты. Оның бастамасымен қазақ эпостары мен аңыздары ғылыми айналымға енді.
- Қаныш Сәтбаев табиғи ресурстарды тиімді пайдалану идеясын насихаттаған. Ол кен орындарын игеру кезінде экологиялық тепе-теңдікті сақтау керектігін ескерткен. Бұл көзқарас бүгінде қоршаған ортаны қорғау мәселелерінде өзекті болып отыр.
- Ғалымның ғылыми мұралары әлемнің көптеген кітапханаларында сақталған. Оның еңбектері тек Қазақстанда ғана емес, шетелдік зерттеушілер арасында да танымал. Бұл оның ғылымға қосқан үлесінің ауқымдылығын көрсетеді.
- Қаныш Сәтбаев – Қазақстандағы алғашқы академиктердің бірі. Ол қазақ ғылымының өркендеуіне жол ашқан жетекші тұлғалардың қатарында болды. Ғалымның еңбектері болашақ зерттеушілер үшін үлгі боларлықтай құнды мұраға айналды.
- Ғалымға көптеген ғылыми марапаттар мен атақтар берілген. Ол КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты атанып, Кеңес Одағының ең жоғары марапаттарына ие болды. Бұл оның ғылымдағы жетістіктерінің халықаралық деңгейде мойындалғанын білдіреді.
- Қаныш Сәтбаев өз заманының интеллектуалдық көшбасшыларының бірі болған. Ол тек геология саласында ғана емес, білім беру, өндіріс және мәдениет салаларында да жаңашыл идеялар ұсынды. Оның көпқырлы еңбегі қазақ ғылымы мен қоғамының дамуына өлшеусіз үлес қосты.
Қаныш Сәтбаев – қазақ ғылымының қалыптасуына ерекше үлес қосқан тұлға. Ол өз халқының болашағы үшін аянбай еңбек етіп, ғылымды дамыту жолында орасан зор жұмыстар атқарды. Оның зерттеулері мен идеялары әлі күнге дейін өзектілігін жоғалтқан жоқ. Ғалымның есімі қазақ ғылымының биік шыңында мәңгілік сақталмақ.
