Орыс тілі – әлемдегі ең кең таралған тілдердің бірі ғана емес, сонымен қатар тарихи, мәдени және лингвистикалық тұрғыдан бай тілдердің қатарында. Бұл тілде сөйлейтіндердің саны миллиондап саналады, ал оның грамматикасы мен сөздік қоры көптеген зерттеушілер мен тіл үйренушілердің қызығушылығын тудырады. Орыс тілінің кейбір қырлары көпшілікке таныс болғанымен, тереңірек үңілсек, таңғалдырарлық деректер де аз емес. Төменде орыс тіліне қатысты қызықты әрі сирек кездесетін мәліметтер ұсынылады.
- Орыс тілі — шығыс славян тілдерінің бірі және славян тілдерінің ішіндегі ең көп таралғаны. Ол орыс халқының ана тілі ғана емес, көптеген көршілес халықтар үшін де қарым-қатынас тілі қызметін атқарады.
- Бұл тіл әлемдегі ең көп сөйлейтін сегіз тілдің қатарына кіреді. Оны әлем бойынша 250 миллионнан астам адам түсінеді немесе қолданады.
- Орыс тілі БҰҰ-ның алты ресми тілінің бірі болып саналады. Бұл оның халықаралық деңгейде мойындалған тіл екенінің дәлелі.
- Орыс тілі кириллица әліпбиін қолданады, бұл әліпби ІХ ғасырда Византия монахтары Кирилл мен Мефодийдің ықпалымен пайда болған. Қазіргі кириллица тарихи тұрғыдан бірнеше рет өзгеріске ұшырағанымен, әлі күнге дейін негізгі құрылымын сақтап отыр.
- Орыс тілінде 200 мыңнан астам сөз бар, бірақ күнделікті сөйлеуде адамдар орта есеппен тек 3-5 мың сөзді қолданады. Бұл тілдің байлығы мен көркемдік мүмкіндіктерін көрсетеді.
- Орыс тілі флективті тілдер қатарына жатады, яғни сөздер түрлі жалғау, жұрнақ арқылы өзгеріп отырады. Бір ғана есім сөздің бірнеше ондаған түрлену формалары болуы мүмкін.
- Бұл тілде жыныс категориясы айқын көрінеді, барлық зат есімдер ер, әйел немесе орта жынысқа бөлінеді. Бұл ерекшелік сөйлемдегі басқа сөздердің өзгеруіне де әсер етеді.
- Орыс тілінде екпіннің орны тұрақты емес, яғни бір сөздің екпіні әртүрлі формада өзгеріп отыруы мүмкін. Бұл тіл үйренушілер үшін ерекше қиындық тудыратын тұстардың бірі.
- «Слово» сөзі орыс тіліндегі ең көне және мағыналық тұрғыдан маңызды сөздердің бірі болып саналады. Ол сөйлеу, ойлау және жазу ұғымдарымен тығыз байланысты.
- Орыс тілі әлемдегі ең күрделі грамматикалық жүйелердің бірі ретінде танылған. Септік жүйесі, етістік шақтары мен түрлері, етіс пен райлардың көптігі бұл тілдің құрылымын күрделендіре түседі.
- Орыс тілінде бір буынды сөздер өте сирек кездеседі. Көптеген сөздер кем дегенде екі буыннан тұрады, бұл оның дыбыстық құрылымының ерекшелігін білдіреді.
- Кеңес Одағы кезеңінде орыс тілі одақтас республикаларда міндетті түрде оқытылып, ресми тіл ретінде қолданылған. Осы себепті қазіргі таңда ТМД елдерінде бұл тіл кеңінен түсінікті.
- Орыс тілі — ғарыштағы алғашқы тіл болған, себебі Юрий Гагарин ғарышқа ұшқан кезде ресми тіл ретінде орыс тілі қолданылған. Бұл тарихи факт тілдің халықаралық ғылым саласындағы маңызын көрсетеді.
- Орыс әдебиеті әлемдік әдебиет қазынасына үлкен үлес қосқан. Пушкин, Толстой, Достоевский, Чехов және басқа да классиктер бұл тілдің бейнелеу мүмкіндіктерін кеңінен танытты.
- Орыс тіліндегі кейбір сөздер өзге тілдерге сіңісіп кеткен. Мысалы, «sputnik» сөзі ағылшын, француз және басқа тілдерде халықаралық термин ретінде қолданылады.
Жоғарыда келтірілген мәліметтер орыс тілінің күрделілігін, байлығын және тарихи рөлін тереңірек түсінуге көмектеседі. Бұл деректер тілдің тек қарым-қатынас құралы ғана емес, сондай-ақ ұлттың рухани байлығы мен мәдени жетістігінің көрінісі екенін көрсетеді. Орыс тілі ғасырлар бойы қалыптасып, дамып келе жатқан тірі құбылыс ретінде бүгінгі күнге дейін өз маңызын жоғалтқан жоқ. Тілді зерттеу мен үйрену арқылы біз дүниетанымымызды кеңейтіп, өзге мәдениеттермен тереңірек танысуға мүмкіндік аламыз.
