Тіл – кез келген ұлттың мәдениеті мен тарихының ажырамас бөлігі. Норвегияның мемлекеттік тілі де өз ерекшеліктерімен таңғалдырады. Бұл тілдің грамматикасы, дыбысталуы және жазу жүйесі басқа герман тілдерінен айырмашылығы бар. Норвег тілін меңгеру оңай емес, бірақ оның ерекше құрылымы мен тарихи дамуы көптеген тіл мамандарын қызықтырады. Төмендегі деректер бұл тілдің өзгешелігін тереңірек түсінуге көмектеседі.
- Норвегияда ресми түрде екі жазба тілі қолданылады. Олар – букмол және нинорск. Біріншісі дат тіліне жақын болса, екіншісі ескі норвег тілінің жалғасы саналады.
- Букмол – халықтың басым бөлігі қолданатын негізгі жазба нұсқасы. Ол негізінен қала тұрғындары мен бұқаралық ақпарат құралдарында жиі пайдаланылады.
- Нинорск – ауылдық жерлерде көбірек кездесетін тілдік норма. Бұл нұсқаны әдебиет пен ресми құжаттарда да кездестіруге болады.
- Норвег тілінде диалектілердің көп болуы – оның ең басты ерекшеліктерінің бірі. Әр аймақтың өзіне тән сөйлеу үлгісі болғандықтан, кейде бір-бірін түсіну қиынға соғады.
- Бұл тілдің басқа скандинавиялық тілдермен ұқсастығы көп. Норвегиялықтар швед және дат тілдерін жақсы түсіне алады, өйткені олардың грамматикасы мен сөздік қоры ортақ негізге ие.
- Норвег тілінің орфографиясы өте икемді. Көптеген сөздерді бірнеше түрлі жазу нұсқасы бар, бірақ барлығы да дұрыс саналады.
- Норвег әліпбиінде 29 әріп бар. Латын әріптерінен бөлек, үш қосымша әріп – æ, ø және å қолданылады.
- Бұл тілде артикльдер сөздің алдына емес, соңына жалғанады. Мысалы, «кітап» сөзі «bok» деп жазылады, ал «кітапты» деген мағынада «boka» түрінде қолданылады.
- Сөздердің екпіні өзгергенде, мағынасы да өзгереді. Мысалы, кейбір сөздер әр түрлі интонациямен айтылғанда, олардың мағынасы мүлдем басқа болуы мүмкін.
- Норвегиялықтар сыпайылықты аз қолданады. Олар көбінесе «сен» деп сөйлеседі және бұл қалыпты жағдай болып есептеледі.
- Бұл тілдің грамматикасы ағылшын тіліне қарағанда әлдеқайда икемді. Сөйлемдегі сөздердің орналасуы еркін болғандықтан, бір ойды бірнеше тәсілмен жеткізуге болады.
- Скандинавия мифологиясы мен викингтердің ықпалы бұл тілде сақталған. Көптеген көне сөздер мен ұғымдар осы дәуірден бастау алады.
- Норвегияда мектептерде екі жазба нұсқасын да оқыту міндетті. Оқушылар букмол мен нинорск тілдерін қатар үйренеді, бірақ олардың қайсысын қолдану ерікті түрде таңдалады.
- Бұл тілде көптеген шетелдік сөздер қолданысқа енген. Ағылшын, неміс және француз тілдерінен алынған сөздер күнделікті сөйлеу барысында жиі кездеседі.
- Казіргі норвег тілі 19 ғасырда ғана қалыптасты. Бұған дейін Норвегия бірнеше ғасыр бойы Данияның ықпалында болғандықтан, оның жазба тілі дат тіліне жақын болған.
- Бұл тілдің фонетикасы өте өзгеше. Бір ғана сөз әртүрлі аймақтарда әртүрлі айтылуы мүмкін, бірақ бәрі дұрыс саналады.
- Норвегиядағы атаулар да қызық ерекшелікке ие. Кейбір дәстүрлі фамилиялар табиғатпен немесе адамның мінезімен байланысты болып келеді.
- Бұл тілде уақытты білдірудің ерекше тәсілі бар. Мысалы, «жарты он» деген тіркес сағат 9:30 дегенді білдіреді, яғни келесі сағаттың жартысы есептеледі.
- Норвег тілінде кейбір сөздерді тура мағынасында емес, ауыспалы мағынада қолдану кең таралған. Мысалы, «takk for sist» деген тіркес «соңғы кездесуіміз үшін рақмет» дегенді білдіреді, бірақ іс жүзінде «қайта кездескенімізге қуаныштымын» деген мағынада қолданылады.
Бұл деректер норвег тілінің қаншалықты ерекше әрі күрделі екенін көрсетеді. Оның диалектілері мен екі түрлі жазба нұсқасының болуы бұл тілді үйренуді қиындатады. Дегенмен, оның бай тарихы мен икемді грамматикасы норвег тілін меңгеруге деген қызығушылықты арттырады.
