Колизей – Римнің ежелгі өркениетінен қалған ең әйгілі архитектуралық ескерткіштердің бірі. Бұл ғимарат тек гладиаторлық шайқастар өтетін арена ғана емес, сонымен қатар Рим империясының қуаты мен даңқын бейнелейтін символға айналды. Мыңдаған жылдар бойы тарих қойнауында сақталған Колизей бүгінде әлемнің ең танымал туристік орындарының бірі саналады. Оны көруге жыл сайын миллиондаған адам келеді, ал оның қабырғалары ғасырлар бойы орын алған оқиғалар жайлы үнсіз сыр шертеді.
- Колизейдің бастапқы атауы Флавий амфитеатры болған. Бұл атау оны салдырған Флавийлер әулетінің құрметіне берілген. Ал қазіргі атауы оның маңында тұрған Нерон императорының алып мүсіні – Колосстен шыққан.
- Ғимараттың құрылысы 72 жылы басталып, 80 жылы аяқталды. Оның ашылу салтанаты жүз күнге созылып, түрлі гладиаторлық шайқастар мен аң аулау көріністері ұйымдастырылған.
- Колизейдің жалпы сыйымдылығы шамамен 50 000-ден 80 000 адамға дейін жеткен. Амфитеатр көрермендерге арналған төрт деңгейден тұрып, әр қабаттың өзіндік ерекшеліктері болған.
- Оның диаметрі 188 метрге жетсе, биіктігі 48 метрді құрайды. Мұндай көлемдегі құрылыс заманына сай ерекше инженерлік шешімдерді талап еткен.
- Колизейдің арена астында көптеген туннельдер мен бөлмелер орналасқан. Олар гладиаторлар мен жануарларды шайқас алдында ұстайтын жасырын орындар ретінде пайдаланылған.
- Амфитеатрда нағыз теңіз шайқастарын көрсету үшін арнайы су толтыру жүйесі болған деген деректер бар. Бірақ бұл теорияға қатысты нақты дәлелдер сақталмаған.
- Колизейдің құрылысына 100 000-ға жуық құл қатысқан. Олар тастарды қашап, қабырғаларды көтеруге, декорацияларды жасауға жұмылдырылған.
- Ғимараттың негізгі құрылыс материалы – травертин тасы мен бетон қоспасы. Сонымен қатар күміс қаптамалар мен мәрмәр элементтер сәндік мақсатта қолданылған.
- Орта ғасырларда Колизей құрылыс материалдарын алу үшін бұзылған. Оның мәрмәр қабаттары көптеген шіркеулер мен сарайлардың құрылысына пайдаланылған.
- Жер сілкіністері Колизейдің едәуір бөлігінің қирауына себеп болды. Әсіресе 1349 жылғы жер сілкінісінен кейін оңтүстік жағы айтарлықтай бүлінген.
- Бір кездері бұл амфитеатр діни рәсімдер өткізілетін орынға айналған. Папа Бенедикт XIV оны қасиетті орын деп жариялап, ішкі бөлігінде крест орнатуға бұйрық берген.
- Қазіргі кезде Колизей – ЮНЕСКО-ның әлемдік мұра нысандарының бірі. Ол сондай-ақ әлемнің жаңа жеті кереметінің қатарына енген.
- Бүгінде бұл тарихи ескерткіштің іші түнде ерекше жарықтандырылып, туристер үшін әсерлі көрініс ұсынады. Бұл дәстүр оның маңыздылығын көрсету мақсатында енгізілген.
- Колизейде кезінде қанша адам қаза тапқаны туралы нақты мәліметтер жоқ. Алайда тарихшылар мыңдаған гладиаторлар мен аңдардың осы жерде көз жұмғанын болжайды.
- Амфитеатрдың күрделі су жүйесі болған. Ол жаңбыр суларын арнайы арналар арқылы сыртқа шығарып, аренаны таза күйде ұстауға мүмкіндік берген.
- Ғимараттың жоғарғы бөлігінде алып қолшатыр жүйесі – веларий болған. Ол көрермендерді күннің аптап ыстығынан және жауын-шашыннан қорғауға арналған.
- Колизейде қазірдің өзінде археологиялық қазба жұмыстары жалғасуда. Ғалымдар оның астындағы жасырын туннельдерді зерттеп, жаңа деректерді анықтауда.
- Амфитеатрдың кейбір бөліктері реставрациядан өткен. Дегенмен оның түпнұсқа келбетін барынша сақтауға тырысқан.
- Бұл тарихи нысан тек өткеннің ғана емес, бүгінгі мәдениеттің де бөлігіне айналған. Ол көптеген фильмдерде, кітаптарда және өнер туындыларында көрініс тапқан.
Колизей – адамзат тарихындағы ең керемет архитектуралық жетістіктердің бірі. Оның қабырғалары мыңдаған жылдық оқиғаларды бастан өткерсе де, бүгінге дейін сақталып, туристерді таңғалдырып келеді. Ғасырлар бойы өзгерістерге ұшырағанымен, бұл ғимарат ежелгі Римнің ұлылығы мен даңқының символы болып қала бермек. Оның тарихы әлі де зерттеліп, жаңа мәліметтер ашылуда, бұл оны одан әрі ерекше етеді.
