Каратэ — бүкіл әлемге кең таралған жекпе-жек өнерінің бір түрі. Бұл спорт түрі тек физикалық күш пен техникалық дайындықты ғана емес, ішкі тәртіп пен рухани дамуды да талап етеді. Көпшілік үшін каратэ тек соққы мен қорғаныс элементтерінен тұрады деп ойлау қате түсінік. Төменде осы күрделі және терең мәнге ие өнер туралы ерекше әрі танымдық мәліметтермен таныса аласыз.
- Каратэ сөзі жапон тілінен аударғанда «бос қол» деген мағына береді. Бұл жекпе-жек түрі қару қолданбай, тек адамның өз денесін пайдалану арқылы қорғануды көздейді.
- Каратэнің отаны — Жапонияға қарайтын Окинава аралы. Мұнда қытайлық әскери өнердің ықпалымен ерекше стиль пайда болды.
- Бастапқыда каратэ самурайларға тыйым салынған кезде қарапайым халықтың өзін қорғау тәсілі ретінде дамыды. Олар құрал ретінде ауылшаруашылық жабдықтарын да қолданған.
- Қазіргі заманда каратэнің бірнеше негізгі бағыттары бар, олардың ішінде шотокан, годзю-рю, сито-рю және вадо-рю кең таралған. Әр стильдің өзіндік ерекшелігі мен жаттығу тәсілдері бар.
- Каратэ тек дене қозғалысы емес, сонымен бірге философия мен моральдық қағидаларға негізделген. Бұл спорт адамның өз-өзіне деген сенімін арттырып, сабырлылыққа тәрбиелейді.
- Жаттығу барысында каратэшілер «ката» деп аталатын формаларды орындайды. Бұл – қимылдар мен техника қозғалыстарының тізбегі арқылы шеберлікті дамыту тәсілі.
- Каратэде белбеу жүйесі арқылы спортшының деңгейі мен тәжірибесі көрсетіледі. Ақ белбеуден бастап қара белбеуге дейінгі жол – ұзақ жаттығулар мен сынақтардың нәтижесі.
- Қара белбеудің өзі аяқталған саты емес, ол – каратэ жолының жаңа кезеңінің бастауы. Бұл деңгейге жеткен адам басқаларды үйретуге, тереңірек даму жолына түсуге дайын деп есептеледі.
- Каратэ жарыстары екі негізгі түрге бөлінеді: ката және кумитэ. Кумитэ – қарсыласқа қарсы нақты жекпе-жек, ал ката – техникалық орындау мен үйлесімділікті бағалау.
- Олимпиада ойындарында каратэ алғаш рет 2021 жылы Токиодағы жарыстарда ресми спорт түрі ретінде енгізілді. Бұл оқиға спорттың халықаралық аренада мойындалғанын көрсетті.
- Каратэде қарсыласты жарақаттау емес, техниканы дұрыс және дәл қолдану басты мақсат болып саналады. Бұл ереже спортшылардың қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
- Жаттығу кезінде каратэшілер арнайы үн шығарады, оны «киай» деп атайды. Бұл дыбыс күшті жинап шығару, қорғану немесе шабуыл сәтінде энергияны шоғырландыру үшін қолданылады.
- Каратэмен шұғылдану жүрек-қан тамырлары жүйесін жақсартып, бұлшықет пен буындардың икемділігін арттырады. Сонымен қатар, ол жалпы денсаулықты нығайтудың тамаша құралы.
- Каратэнің дамуында Гитин Фунакоси есімі ерекше аталады. Ол шотокан стилінің негізін қалаған және каратэны Жапонияның басқа өңірлеріне танытқан ұстаз ретінде белгілі.
- Балалар үшін каратэ өзіне деген сенімділік пен тәртіпті қалыптастырады. Сабақтарда олар жауапкершілік пен бір-біріне құрметпен қарауды үйренеді.
- Каратэ киімі «ги» деп аталады және ол ақ түсті болады. Киімнің жеңіл әрі ыңғайлы крои спортшының еркін қозғалуына мүмкіндік береді.
- Әйелдер арасында да каратэ кеңінен таралған. Бұл спорт нәзік жандыларға өзін-өзі қорғау дағдысын үйретіп, сенімділік сыйлайды.
- Каратэ сабағы басталар алдында және соңында ұстазға және серіктеске иілу арқылы құрмет көрсету дәстүрі сақталады. Бұл каратэнің рухани негіздерінің бірін білдіреді.
- Әлемнің көптеген елдерінде каратэ федерациялары жұмыс істейді. Бұл ұйымдар халықаралық жарыстар өткізіп, шеберлік деңгейін бекітумен айналысады.
- Каратэ техникасында қолмен, аяқпен, тіземен және шынтақпен соғу әдістері бар. Әр қозғалыс нақты мақсатқа бағытталған және жаттығулар кезінде мұқият меңгеріледі.
- Жаттықтырушылар оқушылардың тек физикалық дайындық деңгейіне ғана емес, мінез-құлқы мен тәртібіне де назар аударады. Бұл тәсіл каратэнің тәрбие құралы ретіндегі рөлін көрсетеді.
- Жапон тілінде «каратэ-до» деп аталады, мұндағы «до» – жол, яғни каратэ – тек өнер емес, өмірлік философия ретінде қарастырылады. Бұл бағытта үнемі даму мен жетілу басты ұстаным саналады.
- Көптеген киноларда каратэ элементтері көрсетілгенімен, шынайы каратэ кинонұсқалардан әлдеқайда терең әрі шынайы. Ол жылдам даңқ емес, қажырлы еңбек пен төзімділік арқылы жетілуді көздейді.
- Каратэ жаттығулары әр жастағы адамдарға жарамды. Жаттығу деңгейі адамның физикалық дайындығына байланысты реттеледі.
- Каратэ жаттығулары кезінде тыныс алуды дұрыс қолдану өте маңызды. Бұл күшті дұрыс басқаруға және қозғалысты үйлестіруге көмектеседі.
Осы ерекше деректер каратэнің тек спорт қана емес, терең философия мен рухани тәрбие жүйесі екенін дәлелдейді. Бұл өнер адамның дене қуатын ғана емес, ішкі жан дүниесін де қалыптастыруға көмектеседі. Каратэмен шұғылдану арқылы адам сабырлы, сенімді және мақсатшыл болуға үйренеді. Бұл – өзіңді жеңу жолындағы үздіксіз дамудың жарқын көрінісі.
