Фрэнсис Бэкон – философ, саясаткер және ғалым ретінде танылған ерекше тұлға. Оның ойлары ғылымның дамуына, білімнің құндылығына және адамзаттың ақыл-ойына терең әсер етті. Бэконның нақыл сөздері ғасырлар бойы маңызын жоғалтпай, даналық пен ақиқаттың көрінісі ретінде бүгінге дейін жетті. Оның сөздері білімге, тәжірибеге және адамгершілікке деген көзқарасты кеңейтуге көмектеседі.
«Білім – күш.»
– Фрэнсис Бэкон.
Бұл сөз білімнің тек ақпарат жинау емес, оны дұрыс қолдану арқылы үлкен күшке айналатынын көрсетеді. Фрэнсис Бэкон ғылым мен ақыл-ойдың дамуын жақтаған, ал оның бұл ойы кейінгі ғасырларда көптеген философтар мен саясаткерлерге әсер етті. Шынайы күш – ақылды, білікті, талдау жасай алатын адамның қолында болады.
«Тәжірибе – ең жақсы ұстаз, бірақ оның ақысы тым қымбат.»
– Фрэнсис Бэкон.
Адам тек оқумен ғана емес, өз өміріндегі қателіктер мен жетістіктер арқылы да үйренеді. Бірақ кейбір сабақтардың құны тым жоғары – олар уақытты, күшті немесе тіпті адамның өмірін өзгертіп жіберуі мүмкін. Сондықтан тек тәжірибеге сеніп қоймай, басқалардың қателіктерінен де үйрену маңызды.
«Ақылдың ең үлкен жауы – адамдардың өздері білгісі келмейтін нәрсеге сенуі.»
– Фрэнсис Бэкон.
Адамдар көбінесе шындықты емес, өздеріне ыңғайлы ақпаратты ғана қабылдауға бейім. Бұл догмалардың, жалған сенімдердің және манипуляциялардың күшеюіне әкеледі. Сондықтан сыни ойлау мен шындықты іздеу әрқашан маңызды.
«Адам табиғатты жеңу үшін, оған мойынсұнуы керек.»
– Фрэнсис Бэкон.
Ғылым мен техниканың дамуы табиғатты бағындыру емес, оны түсіну және оның заңдарына сәйкес өмір сүру арқылы мүмкін болады. Адамзат табиғат заңдылықтарын зерттеп, оларды дұрыс қолданған кезде ғана прогреске жете алады. Бұл ой экология, медицина және техника салаларында өз маңызын жоғалтқан жоқ.
«Кітаптар адамзаттың санасын қалыптастырады.»
– Фрэнсис Бэкон.
Кітаптар – тек ақпарат көздері ғана емес, ойлау мен түсіну қабілетін дамытатын құралдар. Адамзаттың өркениеттік дамуының негізгі бөлігі кітаптардың сақталуы мен таралуына байланысты болды. Сондықтан білім мен мәдениеттің дамуы үшін оқуға деген құштарлық маңызды.
«Шынайы даналық – адам өз білімінің шегін түсінген кезде басталады.»
– Фрэнсис Бэкон.
Көптеген адамдар өзін білімді санайды, бірақ нағыз ақылды адам – өзінің қаншалықты аз білетінін түсінетін жан. Бұл идея Сократтың «Менің білетінім – мен ештеңе білмейтінім» деген ойымен үндеседі. Таным процесі тоқтамайды, ал өзін ақылды санаған адам үйренуді доғарады.
«Құдіреттілік – қарапайым нәрселерде.»
– Фрэнсис Бэкон.
Кейде адамдар бақытты алыстан іздеп, оны өте күрделі нәрселерден көреді. Ал шын мәнінде, қуаныш қарапайым нәрселерден тұрады – отбасы, достық, денсаулық, шығармашылық. Өмірдің мәні мен құндылығы қарапайым, бірақ шынайы нәрселерде жатыр.
«Күмән – ақиқатқа жетудің баспалдағы.»
– Фрэнсис Бэкон.
Күмән келтіру – ойлаудың негізі, өйткені ол адамды сұрақ қоюға және жаңа білім іздеуге итермелейді. Фанатизм мен соқыр сенім күмәнға орын қалдырмайды, сондықтан олар ойлауды тежейді. Шындыққа жету үшін әрқашан өз көзқарастарымызға күмән келтіріп, жаңа ақпаратты зерттеуіміз қажет.
«Адалдық – адам бойындағы ең үлкен ерлік.»
– Фрэнсис Бэкон.
Адал болу – қорқыныш пен өзімшілдікті жеңіп, шындықты қорғау деген сөз. Көп жағдайда шындықты айту немесе адал әрекет ету қиын, себебі ол адамды сынға немесе қауіпке ұшыратуы мүмкін. Сондықтан адалдық – кез келген адамның бойындағы ең үлкен батылдықтың көрінісі.
«Адам өзін жеңбейінше, әлемді өзгерте алмайды.»
– Фрэнсис Бэкон.
Көпшілік адамдар әлемді өзгерткісі келеді, бірақ өз кемшіліктерін түзетуге дайын емес. Ал шын мәнінде, кез келген үлкен өзгеріс адамның өзін-өзі жетілдіруінен басталады. Ішкі тәртіп пен өзін-өзі тәрбиелеу – шынайы жетістікке жетудің басты қадамы.
Фрэнсис Бэконның ойлары – даналықтың қайнар көзі. Оның сөздері ғылым мен философияның іргетасын нығайтып, білімнің шексіздігін көрсетеді. Ақиқатты іздеуде, танымды тереңдетуде және адами құндылықтарды сақтау жолында бұл нақылдар маңызды бағыт береді. Уақыт өткен сайын бұл ойлар маңызын жоғалтпай, жаңа ұрпақтың санасына әсер етуде.
