Қоршаған орта – біз өмір сүретін және күнделікті әсер ететін маңызды жүйе. Табиғаттың тепе-теңдігін сақтау адамзаттың болашағы үшін аса қажет, алайда экологиялық проблемалар жыл сайын өзекті мәселеге айналып келеді. Жер бетіндегі әрбір тіршілік иесі экожүйенің бір бөлігі болып табылады, ал экологиялық заңдылықтарды түсіну табиғатты қорғауға көмектеседі. Төменде қоршаған ортаға қатысты ерекше және пайдалы деректер ұсынылған.
- Ормандар жердегі оттегінің негізгі көзі болып табылады. Бір ғана ересек ағаш жылына шамамен 120 килограмм оттегі өндіреді, бұл үш адамның бір жыл бойы тыныс алуына жеткілікті. Дегенмен, орманның көп бөлігі ағаш кесу мен өрттерден жойылып барады.
- Мұхиттар әлемдегі көмірқышқыл газын сіңіретін ең үлкен табиғи сүзгі болып табылады. Олар атмосферадағы CO₂-нің шамамен 30 пайызын сіңіріп, Жердің жылынуын баяулатуға көмектеседі. Алайда мұхиттардың ластануы бұл процесті тежеп, экологиялық тепе-теңдікті бұзады.
- Полярлық мұздықтар әлемдегі тұщы судың 70 пайыздан астамын қамтиды. Егер олар толық еріп кетсе, жаһандық теңіз деңгейі ондаған метрге көтеріледі, бұл көптеген жағалау қалаларын су астында қалдырады. Климаттың жылынуы бұл процесті жылдамдатып жатыр.
- Әлемде жыл сайын шамамен 8 миллион тонна пластик мұхиттарға тасталады. Бұл шамамен минут сайын бір жүк көлігіне тең пластиктің суға тасталуына сәйкес келеді. Пластикалық қалдықтар теңіз жануарларына үлкен қауіп төндіріп, олардың өліміне себеп болуда.
- Атмосфераға таралатын көмірқышқыл газының ең үлкен бөлігі өнеркәсіптен келеді. Көмір, мұнай және табиғи газды жағу парниктік газдардың көбеюіне әкеледі. Бұл жаһандық климаттың өзгеруін жеделдетіп, ауа райының тұрақсыздануына әсер етеді.
- Бір тонна қайта өңделген қағаз 17 ағашты аман алып қалуға көмектеседі. Сонымен қатар, қағазды қайта өңдеу су мен энергияны айтарлықтай үнемдейді. Бұл табиғи ресурстарды сақтауға және қоршаған ортаға түсетін жүктемені азайтуға мүмкіндік береді.
- Қала ауасында ауылдық аймақтарға қарағанда зиянды газдар бірнеше есе көп болады. Көлік қозғалысы, өнеркәсіптік кәсіпорындар және тұрмыстық қалдықтар ауаның ластануына ықпал етеді. Бұл тыныс алу жүйесі ауруларының көбеюіне себеп болуда.
- Дүниежүзі бойынша әрбір үшінші тамақ өнімі қоқысқа тасталады. Бұл жылына шамамен 1,3 миллиард тонна азық-түлік ысырап болады деген сөз. Мұндай ысырапшылық жер ресурстарын, суды және еңбекті тиімсіз пайдалануға алып келеді.
- Ауадағы озон қабаты күннің зиянды ультракүлгін сәулелерінен қорғайды. Бірақ парниктік газдар мен химиялық заттардың әсерінен озон қабаты жұқаруда. Бұл тері ауруларының, соның ішінде қатерлі ісіктің көбеюіне ықпал етеді.
- Топырақ эрозиясы жыл сайын ауыл шаруашылығы жерлерінің сапасын төмендетуде. Ағаштардың кесіліп, құнарлы қабаттың желмен ұшуынан миллиардтаған тонна топырақ жоғалады. Бұл азық-түлік өндірісіне тікелей әсер етіп, аграрлық секторға қауіп төндіреді.
- Жер бетіндегі әрбір адам жылына орта есеппен 50 тоннадан астам табиғи ресурстар тұтынады. Бұл пайдалы қазбалар, су, ағаш және басқа да ресурстарды қамтиды. Табиғатты шамадан тыс пайдалану ресурстардың азаюына және экожүйелердің бұзылуына алып келуде.
- Электр қуатының көп бөлігі көмір мен газ жағу арқылы өндіріледі. Баламалы энергия көздеріне көшу қоршаған ортаны қорғаудың маңызды шешімдерінің бірі болып табылады. Күн, жел және су электр станциялары қоршаған ортаға зиянын тигізбейді әрі ұзақ мерзімді перспективада тиімді болмақ.
- Биоалуантүрліліктің жоғалуы экологиялық тепе-теңдікті бұзады. Жойылып бара жатқан жануарлар мен өсімдіктер экожүйенің тұрақтылығына әсер етеді. Табиғатты сақтау бағдарламалары бұл процесті баяулатуға көмектеседі.
- Ластану тек атмосфераға ғана емес, топырақ пен суға да айтарлықтай әсер етеді. Ауыр металдар, химиялық тыңайтқыштар мен тұрмыстық қалдықтар топырақтың құнарлылығын төмендетеді. Бұл экожүйеге және адам денсаулығына ұзақ мерзімді зиян келтіреді.
Қоршаған ортаға қатысты бұл деректер табиғатты қорғау қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Экологиялық мәселелер тек ғалымдар мен белсенділердің емес, әрбір адамның жауапкершілігіне жатады. Әркім табиғатты қорғауға үлес қоса алады, бұл үшін қарапайым экологиялық әдеттерді қалыптастыру жеткілікті. Жердің болашағы біздің қазіргі іс-әрекеттерімізге байланысты.
