Екінші дүниежүзілік соғыс – адамзат тарихындағы ең жойқын әрі ауқымды қақтығыстардың бірі. Ол 1939-1945 жылдары әлемнің көптеген елдерін қамтып, миллиондаған адамның өмірін өзгертіп жіберді. Соғыс барысындағы оқиғалар тек әскери әрекеттермен шектелмей, ғылым, технология, экономика және мәдениетке де зор ықпалын тигізді. Осы тарихи кезеңге байланысты таңғаларлық деректерге назар аударайық.
- Соғыс 1939 жылы 1 қыркүйекте Германияның Польшаға шабуылымен басталды. Осыдан кейін Ұлыбритания мен Франция Германияға соғыс жариялады.
- Екінші дүниежүзілік соғысқа әлемнің 70-тен астам елі қатысты. Жалпы алғанда, 1,7 миллиардтан астам адам соғыс жағдайында өмір сүрді.
- Соғыс кезінде құрбандардың жалпы саны 70 миллионнан асады. Бұл тарихтағы ең көп адам шығынына әкелген қақтығыс болып саналады.
- Соғыс жылдарында авиация шешуші рөл атқарды. Ұшақтармен алғаш рет жаппай бомбалау тактикасы қолданылып, қалалар мен өнеркәсіптік нысандарға ауыр соққы берілді.
- Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде ең жылдам танк Т-34 болды. Бұл кеңес танкісі маневрлік қабілеті мен сенімділігімен ерекшеленді.
- Соғыс кезінде көптеген жаңа әскери технологиялар жасалды. Олардың ішінде реактивті ұшақтар, баллистикалық зымырандар және алғашқы компьютерлер бар.
- Соғыс кезінде ең үлкен теңіз шайқасы Филиппин теңізінде өтті. Бұл шайқас 1944 жылы АҚШ пен Жапония арасында болған және нәтижесінде жапон флоты үлкен шығынға ұшырады.
- Германия тарихтағы ең ірі суасты флоттарының бірін жасақтады. Алайда, соғыстың соңына қарай олардың көп бөлігі жойылды немесе тұтқынға түсті.
- Әлемдегі ең алғашқы атом бомбасы 1945 жылы 6 тамызда Жапонияның Хиросима қаласына тасталды. Үш күннен кейін екінші бомба Нагасакиге бағытталды.
- Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде ең ірі қоршаудың бірі Ленинград қаласында болды. Қала 900 күн бойы неміс әскерінің қоршауында қалып, миллионнан астам бейбіт тұрғын қаза тапты.
- Соғыс кезінде әртүрлі елдерде әйелдер белсенді түрде еңбек майданына қатысты. Көптеген әйелдер әскери қызметке, өндіріс орындарына және медицина саласына тартылды.
- АҚШ-та Манхэттен жобасы аясында атом бомбасын жасауға шамамен 130 000 адам қатысты. Бұл адамзат тарихындағы ең құпия әрі қымбат ғылыми жобалардың бірі болды.
- Соғыс жылдарында тұтқынға түскен сарбаздар мен бейбіт тұрғындарға арналған лагерьлер құрылды. Кейбір концлагерьлерде миллиондаған адам қаза тапты.
- Соғыс кезінде радио негізгі ақпарат көзі болды. Алғаш рет әскери жаңалықтар мен үгіт-насихат кең көлемде радиотолқындар арқылы таратылды.
- Соғыс жылдарында көптеген мемлекеттер азық-түлік тапшылығын бастан өткерді. Кейбір елдерде қатаң нормалау жүйесі енгізіліп, тамақ өнімдерін тек карточка арқылы алуға мүмкіндік берілді.
- Соғыс аяқталғаннан кейін БҰҰ құрылды. Бұл ұйымның басты мақсаты – болашақта осындай қақтығыстарды болдырмау және бейбітшілікті сақтау болды.
- Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін әлем екі лагерьге бөлінді. АҚШ пен КСРО арасындағы қарама-қайшылықтар салдарынан «Қырғи қабақ соғыс» басталды.
- Соғыстан кейін көптеген елдер экономикалық дағдарысқа ұшырады. Қираған қалалар мен өнеркәсіптік кешендерді қалпына келтіруге ондаған жылдар қажет болды.
- Соғыс кезінде көптеген тарихи жәдігерлер мен өнер туындылары жоғалды немесе ұрланды. Кейбір жәдігерлер әлі күнге дейін іздестірілуде.
Екінші дүниежүзілік соғыс – адамзат үшін ауыр сынақ болды. Ол көптеген елдердің дамуына әсер етіп, саяси және экономикалық жүйелердің өзгеруіне себепкер болды. Бұл кезеңнің маңызды оқиғаларын зерттеу арқылы соғыстың ауқымын және оның адамзат тарихына тигізген ықпалын тереңірек түсінуге болады.
