Даниэль Дефо – әлем әдебиетінің көрнекті өкілдерінің бірі. Ол өзінің әйгілі «Робинзон Крузо» романы арқылы миллиондаған оқырмандардың жүрегін жаулап алды. Алайда оның шығармашылығы мен өмірбаяны тек осы бір туындымен ғана шектелмейді. Жазушының өмірі мен еңбектеріне қатысты көптеген қызықты деректер бар.
- Даниэль Дефо 1660 жылы Англияда дүниеге келген. Оның шын тегі – Фо, бірақ кейін ол есіміне «Де» қосымшасын қосып, өзін Дефо деп атады. Бұл оның есімін әулеттің арғы тегінен шыққан француз дворяндарымен байланыстыру ниетінен туған.
- Жазушы түрлі кәсіппен айналысқан. Ол саудагер, журналист, тыңшы және экономист ретінде танылған. Бұл оған өмірдің әртүрлі салаларынан тәжірибе жинауға мүмкіндік берді.
- Дефоның алғашқы мамандығы – кәсіпкерлік. Ол тоқыма, шарап және темекі сатумен айналысқан. Бірақ оның бизнесі сәтсіздікке ұшырап, қарызға батқан.
- Жазушы саясатқа белсенді араласқан. Ол үкіметке қарсы мақалалар жазғаны үшін бірнеше рет қудаланды. Тіпті осы әрекеттері үшін түрмеге қамалған кездері де болған.
- Даниэль Дефо «Робинзон Крузо» романын 59 жасында жазған. Бұл оның ең әйгілі туындысы болғанымен, оған дейін де көптеген шығармалар жазған. Алайда дәл осы роман оны әлемге әйгілі етті.
- Жазушының «Робинзон Крузо» романы шынайы оқиғаларға негізделген. Ол Александр Селькирк есімді теңізшінің шөлді аралда жалғыз қалғаны туралы хикаясынан шабыттанған. Бұл оқиға оны кітап жазуға итермеледі.
- «Робинзон Крузо» әдеби әлемде алғашқы реалистік роман ретінде бағаланады. Бұл шығарманың сюжеті мен кейіпкерлері сол кездегі дәстүрлі әдебиеттен ерекше болған. Ол болашақ жазушыларға үлкен ықпал етті.
- Дефо көптеген салаларда жаңашыл болды. Ол саяси памфлеттер, экономикалық зерттеулер, тіпті медициналық еңбектер де жазған. Оның шығармалары өз заманының өзекті мәселелерін көтерген.
- Жазушының қаламынан 500-ден астам еңбек туған. Оның шығармалары көркем әдебиеттің көптеген жанрларын қамтыды. Бұл оны ағылшын әдебиетінің ең өнімді авторларының біріне айналдырды.
- Дефо публицистика саласында да белсенді жұмыс істеген. Ол өз заманындағы ең өзекті оқиғалар мен әлеуметтік мәселелер туралы мақалалар жариялаған. Оның журналистік еңбектері сол кезеңнің қоғамдық өмірін бейнелейтін маңызды дереккөз болып саналады.
- Жазушы тыңшылық қызмет атқарған. Ол Англия үкіметі үшін құпия ақпарат жинап, түрлі саяси тапсырмаларды орындаған. Бұл оның саяси көзқарастары мен шығармаларына да ықпал етті.
- Дефо өмірінің соңғы жылдарын қарыздан құтылу үшін өткізген. Ол қарыздарын өтей алмай, бірнеше рет түрмеге түскен. Осыған қарамастан, ол шығармашылық жұмысын тоқтатпаған.
- Жазушы 1731 жылы қайтыс болған. Оның жерлеу орны ұзақ уақыт белгісіз болып келді. Тек кейінірек оның моласы Лондондағы Банхилл зиратына қойылғаны анықталды.
- Дефо әйел теңдігін қолдаған жазушылардың бірі болған. Ол әйелдердің білім алуына, өз еркіндігіне ие болуына сенген. Бұл көзқарастар оның шығармаларында да көрініс тапты.
- Жазушы өз шығармаларында қарапайым адамдардың өмірін бейнелеген. Ол сол уақыттағы еңбекші халықтың жағдайын шынайы сипаттаған. Оның романдары әлеуметтік мәселелерді қозғауымен ерекшеленді.
- Дефо саяхатшы ретінде де танымал болған. Ол Англияның түкпір-түкпірін аралап, әртүрлі аймақтар туралы жазбалар қалдырған. Бұл еңбектері кейін тарихшылар мен этнографтар үшін құнды дереккөзге айналды.
- Оның шығармаларында діни тақырыптар да қозғалған. Ол адамның күнәсі мен құтқарылуы туралы ойларын бірнеше еңбегінде сипаттаған. Дефоның діни көзқарастары оның шығармашылығына әсер еткен.
- «Робинзон Крузо» романы әлемнің көптеген тілдеріне аударылған. Бұл шығарма бүкіл әлемде кеңінен таралған және классикалық әдебиет туындысы болып саналады. Оның желісі бойынша көптеген фильмдер түсірілді.
- Дефоның еңбектері ағылшын әдебиетінің дамуына үлкен ықпал етті. Ол өзінің шынайы және әсерлі баяндау стилімен танымал. Оның шығармалары қазіргі заманғы роман жанрының қалыптасуына жол ашты.
Даниэль Дефо – өз заманының ерекше тұлғаларының бірі. Ол тек жазушы ғана емес, кәсіпкер, журналист және саяси қайраткер ретінде де танылған. Оның шығармалары мен идеялары бүгінгі күнге дейін өз маңызын жоғалтқан жоқ. Әдебиет тарихында Дефо қалдырған із әлі де талай ұрпаққа шабыт берері сөзсіз.
