Даналық – адамның өмірлік тәжірибесі мен терең түсінігінің жиынтығы. Ол бірден келмейді, жылдар бойы жиналып, өмірдің түрлі сынақтарынан өтумен қалыптасады. Ұлы ойшылдар, ғұламалар мен философтар даналықтың мәні туралы ғасырлар бойы толғанып, өздерінің терең ойларын қалдырды. Төменде олардың ең танымал нақыл сөздері берілген.
«Даналық – білімді тек жинау емес, оны дұрыс қолдана білу.»
– Аристотель.
Нағыз дана адам көп білуімен ғана емес, сол білімді қалай пайдаланатынымен ерекшеленеді. Кітаптардан алған білімді өмірде қолдана алмаса, ол жай ғана жиналған ақпарат болып қалады. Ақылды адам – білімін іс жүзінде пайдалана алатын адам.
«Ақылды адам өзін-өзі тануға ұмтылады.»
– Сократ.
Даналықтың бастауы – өзін тану. Өзінің артықшылықтары мен кемшіліктерін білетін адам ғана шынайы дами алады. Нағыз кемелдік – өзіңді жетілдіруді тоқтатпау.
«Даналық – күмәнданудан басталады.»
– Рене Декарт.
Нағыз ақылды адам ешқашан барлық сұрақтарға жауапты білемін деп ойламайды. Ол әрқашан күмәнданып, жаңа білім іздеуге ұмтылады. Күмән – шынайы білімге апарар жол.
«Даналықты жасқа қарап іздеме, оны ақылдан ізде.»
– Конфуций.
Жасы үлкен адамның бәрі ақылды бола бермейді. Ақыл-ойдың кемелдігі – тәжірибе мен білімді дұрыс ұштастыра білуде. Жас болсын, кәрі болсын, даналықты кез келген адам бойына сіңіре алады.
«Көп білетін адам емес, білгенін дұрыс қолдана алатын адам дана.»
– Ибн Сина.
Білім жинау – даналықтың бір бөлігі ғана. Ең маңыздысы – сол білімді өмірде пайдалану. Шынайы ақылдылық – алған ілімді дұрыс іске жарату.
«Нағыз даналық – өзіңе керек емес нәрсені білмеу.»
– Сократ.
Көп нәрсе білу – ақылды болудың белгісі емес. Керісінше, қажетсіз ақпаратқа уақыт жұмсамау – адамның кемелділігінің белгісі. Дана адам тек маңызды нәрселерге ғана назар аударады.
«Ең ақылды адам – өз қателіктерінен сабақ ала білген адам.»
– Наполеон Бонапарт.
Қателік жасау – адам табиғатына тән қасиет, бірақ олардан сабақ алу – шынайы даналық. Өзінің қателігін мойындай білген адам ғана алға жылжиды. Өмірдегі ең үлкен сабақ – бұрынғы қателіктерден үйрену.
«Өзгені жеңу – күш, ал өзіңді жеңу – шынайы даналық.»
– Лао-Цзы.
Көп адамдар сыртқы жетістікке ұмтылады, бірақ ең үлкен жеңіс – өзіңді басқару. Эмоцияңды, әлсіздігіңді, нәпсіңді жеңе алған адам шын мәнінде күшті. Өзін жеңе білген адам ғана нағыз дана бола алады.
«Ақыл мен даналықтың айырмашылығы – ақылды адам шығудың жолын табады, ал дана адам оған түспеудің жолын біледі.»
– Альберт Эйнштейн.
Ақылды адам қиындықтан құтылудың жолын ойлайды, ал дана адам оны болдырмаудың амалын табады. Алдын ала ойлай білу – нағыз кемелдіктің белгісі. Шынайы ақылдылық – болашақты болжай білу.
«Даналық – шындықты көру ғана емес, оны айтуға да батылдық таныту.»
– Марк Аврелий.
Көп адамдар ақиқатты білуі мүмкін, бірақ оны мойындауға батылы жете бермейді. Дана адам шындықты көріп қана қоймай, оны айтуға да дайын болады. Шынайы даналық – әділдік пен батылдықтың үйлесімі.
Даналық – бұл өмірдің ең маңызды қасиеттерінің бірі. Ол тек білімге емес, тәжірибеге, өзін-өзі тануға және дұрыс шешім қабылдауға негізделген. Ұлы ойшылдардың сөздері бізге ақыл мен парасаттылықтың мәнін түсінуге көмектеседі. Нағыз дана болу – әр күн сайын өзіңді жетілдіру.
