Балқаш – Қазақстандағы ең ерекше көлдердің бірі. Оның бірегейлігі суының екі түрлі химиялық құрамға ие болуында, бұл табиғатта сирек кездесетін құбылыс. Көлдің маңызы экологиялық, экономикалық және тарихи тұрғыдан өте жоғары. Төменде Балқаш туралы ең қызықты деректер берілген.
- Балқаш – әлемдегі ең ірі көлдердің бірі. Аумағы шамамен 16 400 шаршы шақырымды құрайды, бұл оны Қазақстандағы ең үлкен су қоймаларының қатарына енгізеді.
- Көлдің ерекшелігі – оның батыс және шығыс бөліктеріндегі судың айырмашылығы. Батыс жағы тұщы болса, шығыс бөлігі тұзды болып келеді, бұл гидрологиялық процестердің әсерінен қалыптасқан.
- Балқаштың су балансы тұрақсыз. Оны негізінен Іле өзені қоректендіреді, бірақ адам әрекеті мен климаттық өзгерістер су деңгейінің төмендеуіне әсер етуде.
- Көлдің тереңдігі әртүрлі. Орташа тереңдігі 6 метрді құрайды, ал ең терең жері 26 метрге дейін жетеді.
- Балқаш аймағы сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарлардың мекені. Мұнда эндемикалық балық түрлері тіршілік етеді, ал оның маңында көптеген құстар ұя салады.
- Көл суы қыста толықтай қатпайды. Кейбір жылдары қалың мұз қабаты түзілсе, жылырақ қыс мезгілінде тек жағалау аймақтары ғана мұзбен жабылады.
- Балқаш – Қазақстанның балық шаруашылығындағы маңызды су айдыны. Мұнда көксерке, сазан, алабұға сияқты бағалы балықтар ауланады.
- Көл тарихта маңызды рөл атқарған. Ерте замандарда бұл өңірде сауда жолдары өткен, ал кейінгі ғасырларда Балқаш өндіріс орталықтарының дамуына ықпал етті.
- Балқаш көлінің пайда болуы туралы нақты мәлімет жоқ. Ғалымдардың пікірінше, ол миллиондаған жыл бұрын тектоникалық қозғалыстар нәтижесінде қалыптасқан.
- Су қоймасының суы өте лайлы. Оның құрамында минералдар мен тұздардың көп болуына байланысты судың мөлдірлігі төмен.
- Балқашқа жақын орналасқан өнеркәсіптік кәсіпорындар экологиялық проблемалар туындатуда. Ауыр металдар мен өндірістік қалдықтардың түсуі су сапасының нашарлауына себепші болуда.
- Көлдің суы көк-жасыл түске ие. Бұл түсті фитопланктон мен минералдардың көп мөлшерде болуы қамтамасыз етеді.
- Балқаштың жағалауында жел күшті болады. Бұл құбылыс әсіресе көктем мен күз мезгілдерінде байқалады, желдің әсерінен су деңгейі өзгеріп отырады.
- Көлдің суы ішуге жарамды, бірақ шығыс бөлігінде оның тұзды болуы оны ауызсу ретінде пайдалануға кедергі келтіреді.
- Балқаш – туристік нысан ретінде де тартымды. Жағалауларында демалыс орындары, шипажайлар мен табиғи қорықтар орналасқан.
- Су температурасы маусымға байланысты қатты өзгереді. Жазда 28 градусқа дейін қызса, қыста 0 градусқа дейін төмендейді.
- Балқаш экожүйесі климаттың өзгеруіне сезімтал. Жауын-шашын мөлшерінің азаюы мен өзен суларының азаюы көл деңгейінің төмендеуіне алып келуде.
- Көлдегі аралдар табиғи қорықтарға айналған. Мұнда сирек кездесетін өсімдіктер мен жануарлар мекендейді, бұл жерлер қорғалған аймақтар қатарына кіреді.
- Балқаштың маңында археологиялық ескерткіштер бар. Бұл өңір ежелгі дәуірден бері қоныстанған, сондықтан мұнда тарихи мәдениет қабаттары сақталған.
Балқаш – табиғаттың ерекше жаратылыстарының бірі. Ол тек су қоймасы ғана емес, сонымен қатар экологиялық жүйенің маңызды бөлігі болып табылады. Көлдің болашағы оның экологиялық жағдайына тікелей байланысты, сондықтан оны қорғау – адамзаттың ортақ міндеті. Балқаш туралы зерттеулер әлі де жалғасуда, бұл көлдің құпиялары мен ерекшеліктері алдағы уақытта жаңа ғылыми жаңалықтарға негіз болуы мүмкін.
