Астрономия туралы қызықты мәліметтер

Астрономия – адамзаттың ежелден бері зерттеп келе жатқан ең қызықты ғылымдарының бірі. Ғаламның шексіз кеңістігі, жұлдыздар, ғаламшарлар мен галактикалар туралы мәліметтер әлі күнге дейін зерттелуде. Ғарышта біз білмейтін көптеген құпиялар бар, және олардың кейбірін ғылым ашып үлгерді. Төменде астрономия саласындағы ең ерекше деректер жинақталған.

• Жерден ең алыстағы белгілі галактика – GN-z11. Ол бізден шамамен 13,4 миллиард жарық жылы қашықтықта орналасқан, бұл оның ғаламның алғашқы кезеңдерінде қалыптасқанын көрсетеді.
• Ғарышта дыбыс таралмайды. Себебі вакуумда дыбыс толқындары таралуы үшін қажетті орта жоқ, сондықтан ғарыш мүлде үнсіз.
• Күннің жарығы Жерге жету үшін шамамен 8 минут 20 секунд уақыт қажет. Бұл дегеніміз, біз Күнді әрдайым аздап кешігіп көріп отырамыз.
• Жұлдыздардың түсі олардың температурасын көрсетеді. Ең ыстық жұлдыздар көк түсті, ал ең салқындары қызыл болып көрінеді.
• Сатурнның тығыздығы соншалықты төмен, егер оны алып мұхитқа салса, ол су бетінде қалқып тұрар еді. Бұл оның құрамының негізінен газдан тұратынын көрсетеді.
• Ғаламдағы ең ірі белгілі жұлдыз – UY Scuti. Оның диаметрі Күннен шамамен 1700 есе үлкен, ал жарығы мыңдаған есе күшті.
• Айдың бетінде адамның іздері жүздеген мың жыл бойы сақталады. Себебі Айда атмосфера жоқ, жел мен су эрозиясы болмайды, сондықтан іздер жойылмайды.
• Юпитердегі Үлкен Қызыл Дақ – бірнеше ғасырлар бойы тоқтамай келе жатқан алып дауыл. Оның диаметрі Жерден бірнеше есе үлкен.
• Венерадағы бір күн бір жылға қарағанда ұзағырақ. Ол өз осінде өте баяу айналады, сондықтан бір айналымын аяқтауы оның Күнді айналып шығуынан да көп уақыт алады.
• Құс жолы галактикасы Андромеда галактикасымен соқтығысуға бағытталған. Ғалымдар бұл қақтығыс шамамен 4 миллиард жылдан кейін орын алатынын болжайды.
• Ғарыштағы ең суық белгілі аймақ – Бумеранг тұмандығы. Оның температурасы абсолюттік нөлге өте жақын, шамамен –272°C.
• Ең үлкен жанартаулық тау – Марс ғаламшарындағы Олимп тауы. Оның биіктігі шамамен 22 шақырым, бұл Жердегі Эвересттен үш есе биік.
• Ғарышта салмақсыздық салдарынан адамның бойы сәл ұзарып кетеді. Ғарышкерлер Жерге оралған кезде олардың бойы бірнеше сантиметрге ұзарып қайтады, бірақ кейін қайтадан қалпына келеді.
• Плутон 2006 жылы ресми түрде ғаламшар мәртебесінен айырылды. Халықаралық астрономиялық одақ оны ергежейлі ғаламшар ретінде қайта санаттады.
• Жер Күнді айналып қана қоймай, сонымен қатар Күн жүйесімен бірге бүкіл Құс жолы галактикасында қозғалуда. Біздің галактика ғарышта сағатына 2 миллион шақырым жылдамдықпен жылжып барады.
• Ғарыштағы ең күшті жарылыстар гамма-сәулелік жарқылдар болып саналады. Олар бір сәтте бүкіл Күн өмір бойы шығаратын энергияны бөле алады.
• Түнгі аспанда көрінетін жұлдыздардың көпшілігі шын мәнінде жұлдыздық жүйелер. Олардың кейбіреулері қос жұлдыздар, ал кейбірі бірнеше жұлдыздан құралған жүйелер.
• Егер адам жарық жылдамдығымен қозғалатын болса, уақыт оның үшін баяулайтын еді. Бұл салыстырмалылық теориясының әсері, оны көптеген ғалымдар зерттеп келеді.
• Қара құрдымдар ғаламдағы ең жұмбақ нысандардың бірі. Олардың тартылыс күші соншалықты күшті, тіпті жарық та олардан қашып шыға алмайды.

Астрономия – шексіз ғаламды зерттеуге мүмкіндік беретін таңғажайып ғылым. Ол бізге ғарыштың кеңдігі мен әртүрлілігін, сондай-ақ Жердің ғаламдағы орнын түсінуге көмектеседі. Әлі де зерттелмеген көптеген құбылыстар мен құпиялар болашақта жаңа жаңалықтардың ашылуына ықпал ететіні сөзсіз. Ғалам туралы жаңа мәліметтер адамзаттың ғылымға деген қызығушылығын одан әрі арттырады.