Аллозаврлар – Юра дәуірінің ең ірі әрі қауіпті жыртқыштарының бірі. Олар динозаврлар әлемінде ерекше орын алып, өз заманында азық тізбегінің жоғарғы бөлігінде тұрған. Ғалымдар қазба деректерін зерттей отырып, бұл жыртқыштардың өмір сүру салты, анатомиялық ерекшеліктері мен мінез-құлқы туралы көптеген қызықты жаңалықтар ашты. Төменде аллозаврлар туралы ерекше әрі сирек кездесетін мәліметтер келтірілген.
- Аллозаврлардың ұзындығы 8-12 метрге дейін жеткен, ал кейбір үлгілерінің ұзындығы 13 метрден асқан. Олардың салмағы шамамен 1,5-2 тонна болған, бұл оларды өте қауіпті аңшыға айналдырды.
- Бұл динозаврлардың бас сүйегі үлкен, бірақ сүйектері жеңіл әрі қуыс болған. Бұл құрылым олардың басын тез әрі жеңіл қозғалтуға мүмкіндік беріп, аң аулау кезінде артықшылық берген.
- Аллозаврлардың тістері өткір және ара тәрізді ирек болып келген. Бір тісі сынып қалса, орнына жаңасы өсіп шығып, олардың өмір бойы өзгеріп отырған.
- Бұл жыртқыштар негізінен шөпқоректі динозаврлармен қоректенген, әсіресе стегозаврлар мен диплодоктар олардың негізгі олжасы болған. Кейбір зерттеушілер олардың топпен аң аулағанын болжайды, бұл олардың аса ірі олжаларды да жоюға қабілетті екенін көрсетеді.
- Олардың қолдары салыстырмалы түрде қысқа болғанымен, үш саусақтарында өткір тырнақтар орналасқан. Бұл тырнақтар жауды ұстап тұруға және шабуыл жасауға өте қолайлы болған.
- Аллозаврлардың көздері бас сүйегінің бүйір жағында орналасқан, бұл оларға кең көру мүмкіндігін берген. Осы ерекшелік шабуыл кезінде кеңістікті дәл есептеуге және қарсыласын бақылауға көмектескен.
- Бұл жыртқыштардың жүгіре алатын жылдамдығы сағатына 30-55 шақырымға дейін жеткен. Олардың аяқтары ұзын әрі күшті болған, бұл тез қозғалуына мүмкіндік берген.
- Қазба жұмыстарынан табылған сүйек жарақаттары аллозаврлардың бір-бірімен шайқасқанын дәлелдейді. Бұл олардың аумақ үшін немесе тамаққа таласқанын көрсетеді.
- Олар басқа динозаврлардың өлекселерін де жеген болуы мүмкін, яғни олар тек белсенді аңшы ғана емес, қажет болған жағдайда өлексемен қоректенген.
- Юра дәуірінің соңына қарай аллозаврлардың саны азая бастаған, бұл олардың экожүйедегі өзгерістерге төтеп бере алмағанын көрсетеді. Ақыр соңында олар Крит дәуіріндегі ірі жыртқыштармен бәсекеге түсе алмай, жойылып кеткен.
- Алғашқы аллозавр қаңқасы 19 ғасырдың соңында табылды, ал бүгінгі күні олардың көптеген үлгілері Солтүстік Америкадан бастап Португалияға дейінгі аймақтарда зерттелген. Бұл олардың кең таралған түр болғанын дәлелдейді.
- Аллозаврлар өз жұмыртқаларын қорғаған болуы мүмкін, өйткені табылған кейбір қазбалар олардың ұя жасап, ұрпақтарын күткенін көрсетеді.
- Олардың төменгі жақ сүйегі икемді болған, бұл үлкен көлемдегі етті жұлып алуға мүмкіндік берген. Бұл ерекшелік олардың аң аулау стратегиясының бір бөлігі болған.
- Қазіргі зерттеулер аллозаврлардың дене температурасын белгілі бір деңгейде ұстап тұру қабілеті болғанын көрсетеді. Бұл оларды белсенді әрі жылдам жыртқышқа айналдырған.
- Қазба қалдықтарынан аллозаврлардың сүйектерінде ауру белгілері анықталған, бұл олардың жарақат алғаннан кейін де ұзақ уақыт өмір сүре алғанын көрсетеді. Бұл олардың тіршілік етуге бейімделгіштігі жоғары болғанын дәлелдейді.
Аллозаврлар – динозаврлар дәуіріндегі ең мықты жыртқыштардың бірі. Олардың ерекше анатомиялық құрылысы, мінез-құлқы және экожүйедегі рөлі ғылымға көп жаңалық әкелді. Бүгінгі таңда бұл жыртқыштар туралы зерттеулер жалғасуда және болашақта олардың өмірі туралы жаңа мәліметтер ашылуы мүмкін. Ғалымдар алдағы уақытта жаңа қазба деректерін тауып, аллозаврлар туралы түсінігімізді кеңейтеді.
