Ағылшын тілі – бүгінгі таңда әлемде ең кең таралған және ең жиі қолданылатын халықаралық тілдердің бірі. Бұл тіл ғылымда, бизнесте, технологияда және интернетте маңызды орынға ие. Көпшілікке таныс болғанымен, ағылшын тілінің тарихы мен құрылымына қатысты тың деректер де аз емес. Төменде осы тілге қатысты ерекше әрі қызықты мәліметтермен таныса аласыз.
- Ағылшын тілі әлемдегі ең көп үйренілетін шет тілі саналады. Оны ана тілі ретінде емес, екінші немесе үшінші тіл ретінде меңгеретіндер саны бірнеше миллиардқа жетеді.
- Қазіргі таңда шамамен 1,5 миллиард адам ағылшын тілінде сөйлей алады. Оның тек 400 миллионы ғана бұл тілді ана тілі ретінде қолданады.
- Ағылшын тілі үнді-еуропалық тілдер тобына жатады. Ол герман тілдерінен бастау алады, бірақ тарихи даму барысында француз, латын және грек тілдерінен көптеген сөздер қабылдаған.
- Бұл тілде әлемдегі кез келген тілге қарағанда көбірек сөз бар. Оксфорд сөздігінде 600 мыңнан астам сөз тіркелген, ал жалпы сөз саны бір миллионнан асады деп есептеледі.
- Ағылшын тілінде ең ұзақ сөз 45 әріптен тұрады. Ол – пневмонаултрамикроскопиксиликовулканоконозис деп аталатын медициналық термин.
- Бұл тілде грамматика ережелері салыстырмалы түрде жеңіл болғанымен, емле мен айтылу арасында үлкен айырмашылық бар. Бұл оны үйренушілерге біраз қиындық тудырады.
- Ағылшын алфавитінде 26 әріп қана болғанымен, дыбыстар саны 44-ке дейін жетеді. Соның салдарынан әріп пен дыбыстың арақатынасы жиі сәйкес келмейді.
- Ағылшын тіліндегі ең жиі қолданылатын сөз – the артиклі. Ол ағылшын мәтіндеріндегі сөздердің шамамен 7 пайызын құрайды.
- Ең қысқа толыққанды сөйлем – I am. Бұл сөйлемде бастауыш та, баяндауыш та, толық мағына да бар.
- Ағылшын тілі көптеген елдерде ресми немесе жартылай ресми тіл болып саналады. Мысалы, Үндістан, Нигерия, Оңтүстік Африка және Пәкістан сияқты елдерде кеңінен қолданылады.
- Кейбір сөздер ағылшын тілінде бірден бірнеше мағынаға ие. Мысалы, set сөзі 400-ден астам мағынада қолданылады, бұл – әлемдегі ең көп мағынаға ие сөздердің бірі.
- Шекспир ағылшын тіліне жүздеген жаңа сөз енгізген. Ол автор ретінде тілдің дамуына зор үлес қосып, көптеген тұрақты тіркестердің пайда болуына себеп болған.
- Интернеттегі контенттің 60 пайыздан астамы ағылшын тілінде жазылады. Бұл оның жаһандық байланыс тілі ретіндегі орнын дәлелдейді.
- Ағылшын тіліндегі көптеген идиомалар сөзбе-сөз аударғанда түсініксіз немесе күлкілі көрінуі мүмкін. Мысалы, «it’s raining cats and dogs» тіркесі қатты жауын жауып жатқанын білдіреді.
- Америкалық ағылшын мен британдық ағылшын арасында айырмашылықтар көп. Олар емледе, айтылуында және кейбір сөздердің мағынасында өзгешеліктерге ие.
- Ағылшын тілі алғашқыда тек Британияда ғана таралған болса, бүгінде ол әлемнің барлық құрлығында қолданылады. Бұл отарлау дәуіріндегі тарихи процестермен тікелей байланысты.
- Әлемдегі ең танымал сөздердің бірі – OK. Бұл қысқа сөз ағылшын тілінен таралып, барлық тілдерде қолданысқа енген.
- Ағылшын тілінде әр жыл сайын жаңа сөздер пайда болып отырады. Жаңа технологиялар, мәдени өзгерістер мен әлеуметтік трендтер тіл қорын үздіксіз толықтырып отырады.
- Ағылшын тіліндегі palindromes деп аталатын сөздер кері оқығанда да өзгермейді. Мысалы, level, madam, racecar сөздері осындай ерекшелікке ие.
- Бұл тілде кейбір сөздер тек дыбысталуына қарап жасалған. Мұндай сөздерге bang, crash, buzz секілді еліктеуіштер жатады.
- Ең көп аударылған ағылшын тіліндегі кітап – Киелі кітап болып есептеледі. Сонымен қатар Шекспир шығармалары да әлемнің көптеген тіліне аударылған.
- Әлемдегі көптеген халықаралық әуежайлар мен ұшақтарда ағылшын тілі негізгі байланыс құралы ретінде қолданылады. Бұл – авиация қауіпсіздігі үшін енгізілген стандарт.
- Ағылшын тілі бағдарламалау әлемінде де кеңінен қолданылады. Көптеген кодтар, интерфейстер мен техникалық терминдер дәл осы тілде жазылады.
- Жаңа сөздер мен тіркестердің пайда болуына интернет пен әлеуметтік желілер үлкен әсер етеді. Мысалы, selfie, hashtag, meme секілді сөздер соңғы онжылдықта ағылшыннан бүкіл әлемге таралған.
Осы қызықты деректер ағылшын тілінің қаншалықты икемді, бай әрі жаһандық маңызы бар тіл екенін көрсетеді. Оның тарихи тамыры терең, ал болашағы кең екені анық байқалады. Көптеген салада жетекші рөл атқаратын бұл тіл – мәдениеттер мен халықтарды байланыстыратын әмбебап құралға айналды. Ағылшын тілін меңгеру – тек тіл үйрену ғана емес, әлемге есік ашудың бір жолы.
