Адам ағзасы – аса күрделі және таңғаларлық жүйе. Әрбір мүше, ұлпа мен жасуша өзара үйлесімде әрекет етіп, өмір сүруге қажетті барлық процестерді атқарады. Ғылым дамыған сайын анатомия саласында жаңа мәліметтер ашылып, адам денесі бұрын-соңды болмаған қырынан танылуда. Төменде адам организміне қатысты таңғаларлық әрі бірегей деректер тізбегі ұсынылады.
- Адам денесіндегі ең үлкен мүше – тері. Оның жалпы ауданы ересек адамда шамамен 2 шаршы метрді құрайды.
- Қан тамырларының жалпы ұзындығы 100 мың шақырымнан асады. Бұл ұзындық Жерді шамамен екі жарым рет айналып шығуға жетеді.
- Жүрек күніне шамамен 100 мың рет соғады. Бұл бір жылда 35 миллионнан астам рет соғу деген сөз.
- Ересек адамның сүйек саны – 206. Жаңа туған нәрестеде бұл көрсеткіш 270-ке жуық, бірақ өсу барысында кейбір сүйектер бірігіп кетеді.
- Адам миында шамамен 86 миллиард нейрон бар. Бұл жасушалар ақпаратты өңдеп, ағзаға қажетті сигналдарды таратады.
- Көз бұлшықеттері денедегі ең жылдам қозғалыс жасайтын бұлшықеттер болып есептеледі. Олар бір күнде 100 мыңнан астам рет қозғалыс жасайды.
- Тілдің бетінде дәм сезетін 10 мыңнан астам рецептор орналасқан. Бұл рецепторлар тәтті, ащы, қышқыл және тұзды дәмдерді ажыратуға мүмкіндік береді.
- Қарынның ішкі ортасы өте қышқыл болып келеді. Асқазан сөлі тіпті ұстара жүзін еріте алатындай күшке ие.
- Адам денесінде бұлшықет саны шамамен 600-ге жуық. Олар қозғалыс пен тұрақтылықты қамтамасыз етеді.
- Сүйек тіні адам ағзасындағы ең қатты құрылымдардың бірі саналады. Ол болаттан да қатты болуы мүмкін, бірақ салмағы әлдеқайда жеңіл.
- Құлақтағы ең кішкентай сүйек – үзеңгі сүйегі. Оның ұзындығы шамамен 2,5 мм, салмағы бір миллиграмнан аз болады.
- Адам миының электрлік белсенділігі ұйықтап жатқанда сергек кезбен салыстырғанда жиі болады. Бұл ми демалғанда да белсенді жұмыс істейтінін көрсетеді.
- Адам көзінің қарашығы жарыққа байланысты үлкейіп, кішірейеді. Ол тіпті эмоциялық күйге де әсерленіп өзгеруі мүмкін.
- Өкпенің беткі аумағы 70 шаршы метрден асады. Бұл теннис алаңшасының жартысына тең.
- Ересек адамның бауыры шамамен 1,5 килограмм тартады. Ол бір мезетте 500-ден астам түрлі қызмет атқара алады.
- Адам денесі күніне шамамен 300 миллиард жаңа жасуша өндіреді. Бұл үздіксіз жаңару мен қалпына келудің көрсеткіші.
- Саусақ іздері сияқты, әр адамның тіл бедері де бірегей. Бұл да тұлғаны анықтаудың биометриялық әдістерінің бірі бола алады.
- Тырнақтар қолда жылдамырақ өседі. Бұл қан айналымының жақсы болуымен байланысты.
- Шаш талшығының өмір сүру ұзақтығы шамамен 2–7 жыл аралығында. Осы уақыт ішінде бір шаш жіңішкере отырып, үзіліп немесе түсіп қалады.
- Адам денесінде микробтардың саны жасушалардан көп. Бұл микроағзалар асқорыту, иммундық жүйе және тері қорғанысына ықпал етеді.
- Жөтелгенде ауа ылғалдылығы сағатына 80 шақырым жылдамдықпен шығады. Бұл қатты қозғалыс ауру тарататын бөлшектерді жан-жағына тез таратады.
- Күлгенде 17 бұлшықет, ал ашуланғанда 43 бұлшықет жұмыс істейді. Бұл күлкінің физиологиялық тұрғыдан жеңілірек екенін дәлелдейді.
- Түнде адамның бойы күндізгіден сәл ұзындау болады. Себебі омыртқа аралық дискілер түні бойы жазылып, күндіз қайта қысқарады.
- Бір адамның жүрегі бүкіл өмірі бойы орта есеппен 3 миллиардтан астам рет соғады. Бұл бүкіл тіршілік бойындағы үздіксіз жұмыс жүктемесін көрсетеді.
- Қанның денеде толық айналып шығуына шамамен 20 секунд қажет. Осы уақыт ішінде оттегі мен қоректік заттар барлық ұлпаларға жеткізіледі.
Адам анатомиясы туралы келтірілген деректер оның денесі қандай тамаша үйлесімде жұмыс істейтінін көрсетеді. Әрбір мүше мен жасуша өзінің қызметін нақты әрі дәл орындайды. Осындай мәліметтер арқылы біз адам табиғатының күрделілігіне және өмір сүру механизмінің ғажайыптығына көз жеткізе аламыз. Ағзаны танып-білу – өзімізді түсінудің алғашқы қадамы.
