Күрес – адамзат тарихындағы ең көне спорт түрлерінің бірі. Ол тек күш пен ептілікті ғана емес, төзімділік пен тактиканы да талап етеді. Әр елде күрестің өз дәстүрі, өз ережелері қалыптасқан, ал халықаралық деңгейде бұл спорт кең таралған. Төменде күреске қатысты ерекше деректер мен таңғаларлық мәліметтер келтірілген.
- Күрес ежелгі Мысыр мен Вавилон заманынан белгілі. Археологиялық суреттерде палуандардың түрлі тәсілдерді қолданғаны бейнеленген.
- Ежелгі Грекияда күрес Олимпиада ойындарының басты түрлерінің бірі болған. Ол тек спорт емес, сонымен қатар әскери дайындықтың бір бөлігі ретінде қарастырылған.
- Қазақ халқының дәстүрлі «белдесу» түріндегі күресі ұлттық ойын ретінде қалыптасқан. Онда палуандар тек күшпен емес, айламен де жеңіске жетуге тырысқан.
- Қазіргі Олимпиадада күрестің екі түрі ресми мойындалған: еркін күрес пен грек-рим күресі. Екеуінің ережелері мен техникасы бір-бірінен едәуір ерекшеленеді.
- Грек-рим күресінде тек белден жоғары бөлікті қолдануға рұқсат етіледі. Аяқпен шабуыл жасауға немесе ұстауға болмайды.
- Еркін күресте спортшылар қарсыласының бүкіл денесіне әсер ете алады. Бұл тәсілдер сан алуан айлаларды пайдалануға мүмкіндік береді.
- Әйелдер күресі алғаш рет 2004 жылы Афина Олимпиадасында ресми бағдарламаға енді. Бұл тарихи сәт әйелдердің халықаралық спорт аренасына жол ашты.
- Күрес техникасы тек дене күшіне емес, логика мен реакция жылдамдығына да тәуелді. Жоғары деңгейдегі палуандар қарсыластың әрекетін алдын ала болжай біледі.
- Күресте жеңіс тек қарсыласын жеңумен шектелмейді, сонымен қатар әділдік пен спорттық тәртіп те жоғары бағаланады. Тәртіп бұзған спортшыларға ұпай шегеру немесе дисквалификация беріледі.
- Белгілі бір салмақ дәрежесі бойынша палуандардың салмағы қатаң бақыланады. Салмақ өлшеу жарысқа бір күн қалғанда жүргізіледі.
- Спортшылар күрес кезінде арнайы трико киеді. Бұл киім қозғалысты жеңілдетіп, қарсыластың қолымен ұстап алуға кедергі келтірмейді.
- Қазақстан күрес бойынша Азия және әлем біріншіліктерінде бірнеше дүркін чемпиондар шығарған. Соның ішінде Жақсылық Үшкемпіров пен Дәулет Тұрлыханов ел мақтанышына айналған.
- Жекпе-жек кезінде палуандар қарсыласын толық арқасына түсірсе, бұл әдіс таза жеңіс деп саналады. Мұндай жеңіске шапшаңдық пен дәлдік қажет.
- Күресшілердің физикалық дайындығымен қатар психологиялық төзімділігі де үлкен рөл атқарады. Оларға қысым мен ауыртпалықты еңсеру дағдысы қажет.
- Көптеген елдерде балалар күресі кең таралған және балғын спортшылардың дамуына ерекше мән беріледі. Бұл балаларды тәртіпке, табандылыққа тәрбиелеудің тиімді құралы.
- Халықаралық күрес федерациясы (UWW) әлемдегі барлық күрес жарыстарын реттейді. Ол ережелерді қадағалап, әділ төрелік жүргізілуін қамтамасыз етеді.
- Кейбір елдерде ұлттық күрес түрлері ерекше мәртебеге ие. Мысалы, Жапониядағы сумо күресі немесе Моңғолиядағы бүкілхалықтық күрес мерекелері кең танымал.
- Күрес денсаулықты жақсартуға әсер ететін спорт түрлерінің бірі. Ол бұлшық еттерді дамытып қана қоймай, ептілік пен үйлесімді қозғалысты қалыптастырады.
- Күресте жеңіске жеткен палуанның мойнына алтын, күміс немесе қола медаль тағылып, мемлекеттік әнұран орындалады. Бұл сәт спортшы үшін үлкен құрмет пен мәртебе саналады.
- Әлемнің кейбір университеттерінде күрес стипендия берілетін спорт түрі ретінде есепке алынады. Бұл дарынды жастарға біліммен қатар спортта да жетістікке жетуге мүмкіндік береді.
Жоғарыда келтірілген мәліметтер күрестің тек физикалық әрекет емес, тұтас мәдениет пен тәрбиелік мәнге ие екенін көрсетеді. Бұл деректер арқылы оның адам өміріндегі рөлін тереңірек түсінуге болады. Күрес – табандылық, әділдік пен шынайы рухтың көрінісі. Ол ғасырлар өтсе де маңызын жоймаған, керісінше дамып келе жатқан спорттың озық үлгісі.
