Тарихтағы ең ауқымды қанды шайқастардың бірі – Лейпциг түбіндегі соғыс 1813 жылы Еуропаның тағдырын өзгерткен маңызды оқиға болды. Бұл шайқас Наполеон Бонапарт пен одақтас елдердің армиялары арасындағы шешуші қақтығыс ретінде тарихта қалды. Оған қатысқан елдер саны мен әскер көлемі сол заман үшін бұрын-соңды болмаған көрсеткішке жетті. Енді сол оқиға жайлы деректермен толығырақ танысайық.
- Лейпциг шайқасы 1813 жылдың 16–19 қазан аралығында қазіргі Германия аумағында өткен.
- Бұл шайқас «Халықтар соғысы» деп аталады, себебі оған Францияға қарсы құрылған одақ құрамындағы бірнеше мемлекеттер қатысқан.
- Одақтас елдердің қатарында Ресей, Пруссия, Австрия және Швеция болды, олардың әрқайсысы өз мүддесін қорғауға тырысты.
- Шайқастағы әскер саны шамамен 600 мың адамға жетіп, ол кезеңдегі ең ірі соғыстардың бірі ретінде тіркелді.
- Наполеонның армиясында 190 мың жауынгер болса, одақтастардың жалпы саны 380 мыңнан асты.
- Қарсыластардың арасында 2 мыңнан астам зеңбірек қолданылды, бұл соғыс алаңын нағыз оқ жауған майданға айналдырды.
- Шайқастың алғашқы күнінде Наполеон жау әскерлерін шегіндіруге жетістіктерге жеткен, бірақ күш теңсіздігі оның жоспарына кедергі келтірді.
- Үш күн ішінде шайқас алаңы бірнеше рет қолдан-қолға ауысып, мыңдаған адам қаза тапты.
- Соғыс барысында Лейпциг қаласы мен оның маңындағы бірнеше елдімекендер ауыр зақымға ұшырады.
- Шайқастың төртінші күні одақтастар шешуші шабуыл жасап, француздарды шегінуге мәжбүр етті.
- Шайқаста Наполеонның ең сенімді генералдарының бірі Жан-Батист Бернадот Швеция армиясының қолбасшысы ретінде оған қарсы соғысқан.
- Наполеонның одақтасы болған Саксония әскері шайқас кезінде одақтастар жағына өтіп, француздарға соққы жасады.
- Француз әскері Лейпцигтен шегінген кезде өздері жарған көпір салдарынан бірнеше мың жауынгер суға кетіп, опат болған.
- Жауынгерлердің нақты шығыны туралы деректер әртүрлі, бірақ жалпы қаза тапқандар саны 80 мыңнан асып кеткені айтылады.
- Бұл шайқастың нәтижесінде Франция Германия аумағындағы үстемдігін жоғалтып, Еуропадағы билік теңдігі өзгерді.
- Лейпциг шайқасы Наполеонның Еуропадағы ықпалын әлсіретіп, 1814 жылы оның тақтан бас тартуына негіз болған.
- Бұл соғыста алғаш рет телеграф тәрізді жылдам байланыс құралдары қолданылып, армиялар арасындағы үйлесімділік арттырылған.
- Одақтастардың әскери әрекеттері жақсы үйлестірілгенімен, әр мемлекеттің мақсаты мен әдісі әртүрлі болған.
- Шайқастан кейін Лейпциг қаласында қаза тапқан сарбаздарға арнап ескерткіштер орнатылып, 100 жылдығына орай көлемді монумент салынған.
- Бұл монумент – «Халықтар шайқасы ескерткіші» деп аталып, бүгінде Германиядағы ең ірі әскери мемориалдардың бірі болып саналады.
- Лейпциг шайқасы әскери тактика мен стратегия саласында да көптеген жаңалықтар мен үлгілер қалдырды.
- Соғыстың барысында әртүрлі ұлт өкілдері иық тірестіре шайқасып, кейіннен бұл оқиға халықаралық бірліктің мысалы ретінде бағаланған.
- Бұл соғыс кезінде француздар алғаш рет теміржолға арналған жылжымалы арбаларды қару-жарақ тасымалдауға қолданған.
- Наполеон Лейпцигтегі жеңілістен кейін Францияға оралып, қалған күштерін жинап, қайта соғыс жүргізуге тырысқан.
- Алайда бұл жеңіліс оның беделін айтарлықтай түсіріп, бұрынғы одақтастарының сенімін жоғалтқан.
- Лейпциг шайқасы Еуропадағы көптеген ұлт-азаттық қозғалыстардың басталуына ықпал етті.
- Шайқастың тарихи маңыздылығы мен көлемі оны Аустерлиц, Ватерлоо секілді әйгілі шайқастардың қатарына қосты.
- Француз армиясының қатарында көптеген шетелдік жалдамалылар болған, олардың ішінде поляктар, итальяндар мен голландықтар да кездескен.
- Бұл шайқасты замандастары Еуропа тағдырын шешкен соғыс деп бағалаған, себебі одан кейінгі оқиғалар бүкіл құрлыққа әсер етті.
- Бүгінгі таңда Лейпциг шайқасына арналған мұражайлар мен көрмелер арқылы келушілер сол кездегі тарихи атмосфераны сезіне алады.
Лейпциг шайқасы – тарихтағы ең маңызды әрі қантөгіске толы оқиғалардың бірі. Бұл шайқас туралы мәліметтер Еуропа тарихының бағытын өзгерткен сәттерді жан-жақты түсінуге көмектеседі. Оның салдары Франция ғана емес, бүкіл құрлық елдеріне тікелей әсер етті. Мұндай тарихи деректерден тағылым алып, бейбіт өмірдің қадірін ұғыну – әр ұрпақтың міндеті.
