Төле би — қазақ халқының тарихында әділдігімен, тапқырлығымен, шешендігімен аты қалған көрнекті тұлға. Ол ел бірлігін, ынтымағын ту етіп көтерген, әрбір сөзінде терең мағына мен өмірлік тағылым жатқан дана би болған. Төле бидің айтқан нақыл сөздері ғасырлар бойы ұрпақтан-ұрпаққа жетіп, бүгінгі күнге дейін мән-маңызын жойған емес. Оның даналығы тек замандастарына емес, қазіргі қоғамға да айқын бағдар бере алады.
«Бірлік жоқ жерде — тірлік жоқ.»
— Төле би.
Бұл сөз халықтың татулығы мен бірлігінің ел өміріндегі шешуші рөлін көрсетеді. Ынтымақсыз қоғам ілгері дамымайды.
«Төбе би төрде отырса, төрелік дұрыс болады.»
— Төле би.
Шынайы әділ билік тек парасатты, көреген адамның қолында болатынын меңзеген бұл сөз – ел басқарудың маңызды қағидасы.
«Талапсыз бала суға кеткен тал қармайды.»
— Төле би.
Бұл сөз жас ұрпақты білімге, еңбексүйгіштікке және мақсат қоюға үндейді. Талапсыздық — адамды өмірден шеттетуі мүмкін.
«Қариясы бар ел — қазынасы бар ел.»
— Төле би.
Ақсақалдардың өмірлік тәжірибесі мен ақылы — ел байлығы. Үлкенді құрметтеу — елдің кемелдікке жетуінің белгісі.
«Өтіріктің құйрығы бір-ақ тұтам.»
— Төле би.
Шындық пен әділдікке сүйенбей, өтірікпен ұзақ өмір сүру мүмкін еместігін білдіреді. Ақиқат ерте ме, кеш пе, бәрібір жеңеді.
«Қазымыр қарттан, ақыл айтқан жас артық.»
— Төле би.
Білім мен даналық жаспен емес, парасатпен өлшенетінін айтқан. Әркімнің сөзі жасына емес, мазмұнына қарап бағалануы тиіс.
«Билік айту — оңай, біліп айту — қиын.»
— Төле би.
Шешендік пен билік айтуда тек тіл емес, білім мен әділдік те қажет. Дұрыс сөз айту – үлкен жауапкершілік.
Төле бидің нақыл сөздері – қазақ даналығының жарқын көрінісі. Олар бүгінгі таңда да өзектілігін жоймаған, қоғам өміріндегі маңызды құндылықтарды ұғындыратын рухани мұра болып табылады. Төле би сөзі — тек сөз емес, ұрпаққа үлгі, парасат пен тектіліктің көрінісі. Оның ойлары елдің елдігін, ұлттың ұлылығын танытатын шынайы бағдаршам іспеттес.
