Жолбарыс – жануарлар әлемінің ең ықпалды әрі таңғаларлық жыртқыштарының бірі. Ол өзінің айбарлы бейнесімен, икемділігімен және ерекше даусымен көпшілікті қызықтырады. Табиғатта жолбарыстардың алатын орны ерекше, олар экожүйеде тепе-теңдікті сақтауға көмектеседі. Төменде осы алып жыртқышқа қатысты қызықты әрі сирек кездесетін мәліметтермен таныса аласыз.
- Жолбарыс – мысық тұқымдасының ең ірі өкілі. Еркек жолбарыстардың салмағы 300 килограммға дейін, ұзындығы құйрығымен бірге 3 метрге жетуі мүмкін.
- Жолбарыстардың терісіндегі жолақтар – әрбір дараға тән ерекше белгі. Тіпті жолбарыстың терісінсіз тек терісінің астындағы терісін ғана қарап, оны бірегей тұлға ретінде тануға болады.
- Жолбарыс суда жүруді ұнатады және жақсы жүзгіш саналады. Ол өзендер мен көлдерден оңай өтіп, кейде су астына сүңгіп кетеді.
- Бұл жыртқыш негізінен жалғыз өмір сүреді. Әр жолбарыстың өз аумағы болады, ол үшін олар қатты күреседі және басқа жолбарыстарды жақындатпайды.
- Жолбарыс бір секіргенде 9 метрге дейінгі қашықтықты еңсере алады. Бұл оны аң аулау кезінде аса қауіпті етеді.
- Жолбарыс түнде белсенді болады. Ол қараңғыда жақсы көреді және тыныш қозғалу қабілетімен ерекшеленеді.
- Жолбарыстың ырылы – аң патшалығындағы ең қатты дыбыстардың бірі. Оның дауысын 3 шақырымнан астам қашықтықтан естуге болады.
- Табиғатта жолбарыстар көбіне бұғы, қабан, буйвол сияқты ірі жануарларды аулайды. Бірақ қажет болса, олар құстар мен балықтарды да жеуден бас тартпайды.
- Жолбарыстардың өмір сүру ұзақтығы табиғатта шамамен 10–15 жылды құрайды. Ал хайуанаттар бағында бұл көрсеткіш 20 жылдан асады.
- Ұрғашы жолбарыстар жылына бір рет қана төлдейді. Олар 2–4 жолбарыс баласын дүниеге әкеледі және оларды 2 жылға дейін өсіреді.
- Жолбарыстардың 9 астүрі болған, алайда бүгінде тек 6 түрі ғана сақталған. Қалған түрлері жойылып кеткен, ал қалғандары жойылу қаупінде тұр.
- Бенгал жолбарысы – ең көп таралған түр. Ол негізінен Үндістан мен Бангладеште кездеседі және олардың саны салыстырмалы түрде көп.
- Амур жолбарысы – ең ірі әрі ең сирек кездесетін түрлердің бірі. Ол Ресейдің Қиыр Шығысында мекендейді және суық климатқа бейімделген.
- Ақ жолбарыс – табиғатта сирек кездесетін мутация нәтижесі. Оның терісі ақ, жолақтары сұрғылт болады, ал көзі көк түсті.
- Жолбарыстар ағаштарға өрмелеуді де біледі, бірақ ол олар үшін негізгі қозғалыс әдісі емес. Олар негізінен жермен жүріп, өз жемтігін аңдып, шабуылдайды.
- Жолбарыстар тамақтанғаннан кейін бірнеше күн бойы демалады. Олар тамақты аз жейді, бірақ өте сирек әрі көп мөлшерде жейді.
- Бір жолбарыс тәулігіне 20 килограмм ет жеуі мүмкін. Егер ол ірі аңды ұстаған болса, бірнеше күнге азық қоры жеткілікті болады.
- Жолбарыстар табиғи жауларға ие емес, бірақ адамдар тарапынан қауіп төнеді. Браконьерлік пен орманның жойылуы олардың тіршілігіне үлкен қауіп төндіреді.
- Жолбарыс тұмсығымен тістемес бұрын жемтігін артқы аяғымен ұрып жығып алады. Бұл әдіс олардың шапшаң әрі қуатты екенін дәлелдейді.
- Бұл жыртқыштың аумағы өте үлкен болуы мүмкін. Кейбір жолбарыстардың мекендеу аумағы 100 шаршы километрден асады.
- Жолбарыстардың шөп жегені де кейде кездеседі. Олар кейде асқазанды тазартып, құсқыту үшін шөп жейді.
- Жолбарыс пен арыстан табиғатта бір аумақта кездеспейді. Бұл екі жыртқыш бәсекелестік болмас үшін әртүрлі ортада тіршілік етеді.
- Ежелгі мәдениеттерде жолбарыс күш пен батырлықтың символы болған. Азия халықтарының өнерінде ол ерекше құрметпен бейнеленеді.
- Жолбарыстар кейде адам мекеніне жақындайды. Бұл көбіне олардың мекені тарыла бастағанда немесе азық таппағанда болады.
- Кей елдерде жолбарысты қорғауға бағытталған арнайы ұлттық саябақтар құрылған. Мұндай саябақтар Үндістан, Ресей, Непал, Бангладеш және Қытайда бар.
Бұл деректер жолбарыстардың тек жыртқыш қана емес, табиғаттағы күрделі және маңызды тіршілік иесі екенін дәлелдейді. Олар экожүйеде тепе-теңдікті сақтауға көмектесіп, биологиялық әртүрліліктің бөлігі ретінде қызмет атқарады. Осындай мәліметтер арқылы жолбарыстарға деген қызығушылық қана емес, оларды қорғауға деген жауапкершілік те арта түседі. Жолбарыс – табиғаттың теңдессіз жаратылыстарының бірі.
