Қазақ халқының ерлік эпостары – ұлт рухының, батырлық дәстүрінің көрінісі. Солардың ішінде «Қобыланды батыр» жыры – елдің елдігі мен ердің ерлігін ұлықтаған теңдесі жоқ туынды. Қобыланды – тек қылыш сермеп, найза ұстаған қаһарман ғана емес, ел мен жердің қадірін терең түсінген, ойы өткір, сөзі нық дана тұлға. Оның ауызынан шыққан нақыл сөздер – халық жадында сақталған асыл мұра.
«Ер жігітке жарасар, қолына алған найзасы,
Жағасына жарасар, ел үшін төккен қайраты.»
— Қобыланды батыр.
Бұл жолдар батырдың ел қорғау жолындағы ерлігін дәріптейді. Ол үшін жауға шапқан найза мен туған жерге деген адалдық қатар тұрады.
«Ел шетіне жау тисе,
Алдымен атам шабатын мен едім!»
— Қобыланды батыр.
Батырдың бұл сөзі оның ел мен жер алдындағы жауапкершілігін айқын көрсетеді. Отанына төнген қауіпті алғаш сезіп, жанын шүберекке түйетін ердің мінезі аңғарылады.
«Атасыз туған жігіттің
Жаралғаны бола ма?»
— Қобыланды батыр.
Бұл тіркес арқылы Қобыланды тектілік пен ерлік ұғымдарын байланыстырады. Нағыз батыр – ата-бабасының жолын жалғап, елін қорғай алатын азамат.
«Аттан жығылып өлгенше,
Жау қолынан мерт бол!»
— Қобыланды батыр.
Бұл сөзде намысты бәрінен биік қоятын ер жігіттің өмірлік ұстанымы жатыр. Қобыланды үшін қорлықтан гөрі жауға қарсы тұрып қаза табу – ерліктің шыңы.
«Жауыңмен жалынбай сөйлес,
Досыңа шын сөйлеп үйрен!»
— Қобыланды батыр.
Бұл өсиет тәрізді жолдар ердің тік мінезі мен турашылдығын паш етеді. Жауға қасқая қарап, досқа шын көңілмен қарау – батырлықтың бір белгісі.
Қобыланды батырдың сөздері – тек жыр жолдары емес, олар ғасырлар бойы жалғасып келе жатқан қазақ рухының көрінісі. Батырдың даналығы мен батылдығы оның әрбір сөзінен сезіледі. Елін сүйген ердің сөзі – ұрпаққа бағыт, жүрекке қуат. Сондықтан Қобыландының нақылдарын білу – тек өткенді құрметтеу емес, рухани байлығымызды бағалау.
