Химиялық реакциялар біздің айналамызда үнемі жүріп жатады, алайда біз олардың көпшілігін байқамаймыз. Тамақ пісіруден бастап тыныс алуға дейінгі процестер химиямен тікелей байланысты. Бұл құбылыстар өте күрделі көрінгенімен, олардың астарында таңғаларлық заңдылықтар мен ерекшеліктер жатыр. Төменде химиялық реакциялар туралы қызықты әрі ерекше мәліметтер берілген.
- Темір таттанған кезде ол ауадағы оттекпен және ылғалмен әрекеттесіп, темір оксидін түзеді. Бұл реакция баяу жүретін болса да, бүкіл әлемде құрылысқа зиян келтіретін негізгі себептердің бірі болып саналады.
- Сірке суы мен ас содасы әрекеттескенде көмірқышқыл газы түзіледі. Бұл газ көпіршік түрінде бөлініп, қоспаның көтерілуіне себеп болады.
- Көптеген жану реакциялары қызу бөлу арқылы жүреді және экзотермиялық реакциялар қатарына жатады. Мұндай процестер от жағуда, автокөліктерде және зымыран қозғалтқыштарында қолданылады.
- Фотосинтез — тірі организмдер арасындағы ең маңызды химиялық реакциялардың бірі. Ол арқылы өсімдіктер көмірқышқыл газын және суды күн сәулесінің көмегімен глюкозаға және оттекке айналдырады.
- Адам тыныс алғанда денесінде тотығу реакциясы жүреді. Мұнда глюкоза мен оттек әрекеттесіп, энергия, су және көмірқышқыл газын түзеді.
- Су электр тогының әсерінен сутек пен оттекке ыдырай алады. Бұл электролиз реакциясы зертханалық тәжірибелерде жиі қолданылады.
- Әк тасын күйдірген кезде көмірқышқыл газы бөлінеді. Бұл реакция цемент өндірісінде маңызды рөл атқарады.
- Натрий мен су реакциясы өте қарқынды өтеді және жарылыс беруі мүмкін. Бұл реакция кезінде сутек газы бөлініп, көп жылу пайда болады.
- Күміс пен күкірт қосылса, бетінде қара қабат түзіледі. Бұл реакция күміс бұйымдардың қарайып кетуіне әкеледі.
- Қышқыл мен сілтінің әрекеттесуі бейтараптану реакциясы деп аталады. Мұнда түз және су түзіледі, бұл реакция күнделікті тұрмыста да кездеседі.
- Химиялық реакциялардың жылдамдығы температураға байланысты өзгереді. Температура артқанда бөлшектердің қозғалысы күшейіп, соқтығысу жиілейді.
- Катализаторлар химиялық реакцияны жылдамдатқанымен, өздері реакция соңында өзгеріссіз қалады. Олар өндірістік процестерде уақыт пен энергияны үнемдеуге көмектеседі.
- Асқазан сөлінде тұз қышқылы бар, ол тағамды қорытуда маңызды рөл атқарады. Бұл қышқыл белоктарды ыдырататын ферменттердің жұмысын белсендіреді.
- Оттек пен озон — бір элементтің әртүрлі түрлері, бірақ олардың химиялық қасиеттері мүлде өзгеше. Озон атмосферада ультракүлгін сәулелерден қорғайды, ал оттек тіршілік үшін қажет.
- Түсті өзгерту арқылы жүретін реакциялар индикаторлар көмегімен бақыланады. Мысалы, лакмус қағазы қышқылда қызарады, ал сілтіде көгереді.
- Кейбір химиялық реакциялар кері қайтымды сипатқа ие. Мұндай реакциялар тепе-теңдік күйінде жүріп, өнім мен бастапқы зат арасында байланыс орнайды.
- Термит реакциясы өте жоғары температурада өтеді және алюминийдің темір оксидімен әрекеттесуіне негізделген. Бұл реакция кезінде балқыған темір алынады.
- Әйнекке қышқыл әсер етсе, оның бетінде күңгірт іздер қалады. Бұл әдіс әшекейлік жазулар мен өрнектер түсіруде қолданылады.
- Сабын мен май арасындағы реакция сабындану деп аталады. Бұл үдеріс нәтижесінде сабын және глицерин түзіледі.
- Тыныс алу кезінде ағза көмірқышқыл газын бөліп шығарады, ол суда ерісе, әлсіз көмір қышқылын түзеді. Бұл құбылыс минералды сулардың құрамында да кездеседі.
- Ферменттер — тірі организмдерде жүретін реакцияларды реттейтін табиғи катализаторлар. Олар өте нақты және тек белгілі бір реакция түрін ғана жылдамдатады.
- Оттек жоқ жерде ашу реакциясы жүреді. Бұл процесте этанол, көмірқышқыл газы және энергия түзіледі, оны нан пісіру мен ішімдіктер өндіруде пайдаланады.
- Қанмен әрекеттесетін кейбір химиялық заттар түсін өзгертуі мүмкін. Мұны криминалистикада қылмыс орнындағы іздерді анықтау үшін қолданады.
- Бояғыш заттардың көпшілігі ерекше химиялық құрылымға ие, бұл оларға жарықтың белгілі бір ұзындығын сіңіріп, түс беруіне мүмкіндік береді. Олар маталар, тағамдар және косметика өндірісінде кең қолданылады.
- Химиялық реакциялар кезінде масса сақталады, яғни реакцияға түскен заттардың жалпы массасы өнімдердің массасына тең болады. Бұл заң химияның негізгі принциптерінің бірі болып саналады.
Осы қызықты деректер химиялық реакциялардың адам өмірінің әр саласында маңызды рөл атқаратынын көрсетеді. Олар күнделікті өмірде байқалмаса да, барлық тіршілік әрекетінің негізінде жатыр. Химия ғылымы бұл құбылыстарды терең түсінуге және оларды тиімді пайдалануға жол ашады. Әлемнің құрылымын тануға ұмтылған әрбір жан үшін химиялық реакциялар — ерекше әрі шексіз зерттеу алаңы.
