Қазақстанның Шығыс өңірінде орналасқан Зыряновск қаласы – бай табиғатымен, тарихымен және мәдени өмірімен ерекшеленетін елді мекендердің бірі. Қазіргі таңда бұл қала Алтай атауымен белгілі болса да, тұрғындар әлі күнге дейін бұрынғы атауын ұмытпайды. Тау қойнауындағы бұл шаһарды танып-білуге көмектесетін түрлі деректер көпшілікті таңғалдырары сөзсіз. Төменде Зыряновск (Алтай) туралы бірегей әрі мәнді мәліметтермен таныса аласыз.
- Қала алғаш рет 1791 жылы Зырянов есімді кенші ашқан кен орны негізінде пайда болған. Ол бұл жерде бай қорғасын мен мырыш қорларын тапқан болатын.
- Зыряновск атауы сол кен орнын ашқан Георгий Зыряновтың құрметіне қойылған. Кейін бұл атау қалаға да берілді.
- 2019 жылы қала атауы ресми түрде Алтай болып өзгертілді. Бұл өзгеріс өңірдің географиялық және тарихи ерекшеліктерін ескеріп жасалған.
- Алтай қаласы теңіз деңгейінен шамамен 420 метр биіктікте орналасқан. Оның айналасы биік таулармен, орманды алқаптармен көмкерілген.
- Қала Үлбі және Берёзовка өзендерінің қиылысында орналасқан. Бұл өзендер қаланың климатына және табиғатына жағымды әсер етеді.
- Зыряновск ұзақ уақыт бойы Шығыс Қазақстандағы ірі өнеркәсіптік орталықтардың бірі болды. Әсіресе тау-кен өндірісі мен түсті металлургия дамыған.
- Кеңес заманында қалада ірі кен байыту комбинаттары жұмыс істеді. Онда қорғасын, мырыш және басқа да металдар өндірілген.
- Қалада әлі күнге дейін жұмыс істеп тұрған шахталар бар. Олар аймақтың экономикалық әлеуетінің негізі саналады.
- Зыряновск аумағында ерекше флора мен фауна кездеседі. Мұнда Алтай тауларына тән өсімдіктер мен жануарлар мекендейді.
- Қала маңында «Көктау» және «Ақсу» сынды демалыс орындары орналасқан. Бұл жерлер жазда туристер үшін танымал бағытқа айналады.
- Алтай қаласы қатты континентальды климат аймағында орналасқан. Қысы суық әрі қарлы, ал жазы жылы және салыстырмалы түрде қысқа.
- Қалада тарихи-өлкетану мұражайы жұмыс істейді. Онда өңірдің табиғаты, тарихы мен тұрмыс салты туралы мол мағлұматтар жинақталған.
- Қала тұрғындары мәдени өмірге белсене араласады. Театр қойылымдары, халықтық фестивальдер мен спорттық жарыстар жиі өткізіліп тұрады.
- Зыряновскідегі мектептер мен колледждер аймақтың білім беру жүйесінде маңызды орын алады. Мұнда түрлі мамандықтар бойынша кадрлар даярланады.
- Қаладағы басты көше бұрынғы Ленин көшесі деп аталған, қазіргі атауы – Тәуелсіздік көшесі. Бұл көшеде әкімдік, мәдениет үйі және орталық саябақ орналасқан.
- Қала маңындағы ормандарда саңырауқұлақтар мен жидектер көптеп өседі. Жергілікті тұрғындар оларды жинап, тұрмысқа пайдаланады.
- Зыряновск Алтайдың экологиялық тұрғыдан таза аймақтарының бірі болып саналады. Ауасы таза әрі табиғи су көздері мол.
- Қала арқылы Өскемен мен Риддерді жалғайтын маңызды автожол өтеді. Бұл жол қала үшін экономикалық әрі логистикалық маңызы бар бағыт.
- Кеңес кезінде мұнда әскерилерге арналған оқу-жаттығу полигондары да болған. Қазіргі таңда бұл жерлер туристік бағыттар ретінде зерттеліп жатыр.
- Алтай қаласы ұлттық құрам жағынан да әртүрлі. Қазақтармен қатар орыстар, татарлар, немістер және басқа ұлт өкілдері тату өмір сүреді.
- Қалада қазақ және орыс тілдеріндегі білім беру қатар жүргізіледі. Бұл тілдік ортада жастардың қос тілді меңгеруіне мүмкіндік тудырады.
- Зыряновск бірнеше рет аймақтық және республикалық деңгейдегі байқауларда «ең көрікті шағын қала» атағын жеңіп алған. Қала көркейту жұмыстары белсенді жүргізіліп келеді.
- Мұнда жыл сайын «Алтай таулары – рухани мекен» атты аймақтық мәдени фестиваль өтеді. Бұл шара қалаға келген қонақтардың санын арттырады.
- Қалада ерте ғасырлардан қалған археологиялық ескерткіштер де кездеседі. Олар арқылы бұл өңірде ежелгі тайпалардың мекендегенін білуге болады.
- Тұрғындар бос уақытында балық аулап, аңшылықпен айналысуды жақсы көреді. Бұл аймақтың табиғи ресурстары осындай іспен шұғылдануға жағдай жасайды.
- Қалада спорт мектептері мен дене шынықтыру кешендері жұмыс істейді. Жастар арасында шаңғы, футбол, жеңіл атлетика сияқты спорт түрлері танымал.
- Алтай өңірі пайдалы қазбаларға бай болғандықтан, геологтар мен ғалымдардың назары үнемі осы жаққа ауып тұрады. Мұнда ғылыми экспедициялар жиі ұйымдастырылады.
- Зыряновсктің тарихи сипаты мен табиғи көріністері көптеген суретшілер мен ақындарға шабыт берген. Қала табиғаты картиналар мен өлеңдерде жиі суреттеледі.
- Қалада әр маусымда түрлі табиғи көріністер байқалады. Күзде орман қызыл-сары түске боялса, көктемде көкорай шалғын жайқалып, табиғат тіріледі.
- Тұрғындардың көпшілігі бау-бақша өсірумен айналысады. Жаз айларында базарларда жергілікті өнімдердің алуан түрі сатылады.
- Қаладағы көне ғимараттар мен ескі үйлер өткен ғасырдың сәулет өнерін бейнелейді. Олардың кейбіреуі тарихи ескерткіш ретінде қорғалады.
Осы мәліметтер Зыряновск (Алтай) қаласының өзіндік ерекшеліктері мен бай тарихын жан-жақты ашады. Табиғаттың сұлулығы мен адамдардың еңбегі үйлесім тапқан бұл өңір – еліміздің мақтанышына айналарлық мекен. Мұндай деректер арқылы туған жерді тереңірек тануға әрі бағалауға мүмкіндік туады. Алтай – бай тарих пен табиғи сұлулықтың тоғысқан мекені екені анық.
