Тарихтағы ең әйгілі теңіз шайқастарының бірі – 1805 жылғы Трафальгар шайқасы. Бұл қақтығыс Ұлыбритания флотының Наполеон басқарған Франция мен Испания күштеріне қарсы күресінде шешуші жеңіс әкелді. Адмирал Горацио Нельсонның басшылығымен британдықтар теңізде үстемдігін нығайтып, Францияның Ұлыбританияға басып кіру жоспарын түбегейлі тоқтатты. Сол кезеңнің әскери тактикасы мен стратегиясын өзгерткен бұл шайқас тарихта өшпес із қалдырды.
- Трафальгар шайқасы Испанияның оңтүстік-батысындағы Трафальгар мүйісі маңында өтті. 1805 жылдың 21 қазанында болған бұл шайқас Наполеон соғыстарының ең маңызды теңіз қақтығыстарының бірі саналады.
- Бұл шайқаста Ұлыбритания флотында 27 кемеден тұратын күш болды. Оған қарсы француз-испан коалициясы 33 кемемен шықты, бірақ сан басымдығына қарамастан, олардың әскери дайындығы әлсіздеу болды.
- Британдық флоттың бас қолбасшысы адмирал Горацио Нельсон теңіз әскери тактикасын жетілдіріп, әдеттегі қатар түзеп соғысудың орнына дұшпанның желкенін қиғашынан кесіп өтетін стратегия қолданды. Бұл әдіс қарсыластарының маневр жасау мүмкіндігін шектеп, жеңіске жол ашты.
- Шайқас басталар алдында Нельсон өзінің әйгілі «Англия әрбір адам өз парызын орындайды» деген сигналын көтерді. Бұл сөздер британдық теңізшілердің рухын көтеріп, оларды жігерлендірді.
- Ұрыстың барысында Нельсон француз мергенінің оғынан ауыр жарақат алды. Адмирал шайқас аяқталғанға дейін тірі болғанымен, жеңісті ести салысымен жан тапсырды.
- Трафальгар шайқасында француздар мен испандықтар 22 кемесін жоғалтты, ал британдықтар бірде-бір ірі кемесінен айырылған жоқ. Бұл теңіз тарихындағы сирек кездесетін жетістіктердің бірі болды.
- Француз-испан коалициясының бас қолбасшысы Пьер-Шарль Вильнёв тұтқынға алынды. Ол шайқастан кейін Ұлыбританияға жеткізіліп, кейіннен Францияға оралғанымен, көп ұзамай белгісіз жағдайда қайтыс болды.
- Бұл шайқастың нәтижесінде Ұлыбритания теңіздегі үстемдігін толықтай бекітті. Наполеонның Ұлыбританияға қарсы теңіздегі кез келген стратегиялық жоспары іске аспай қалды.
- Адмирал Нельсонның денесі шайқастан кейін Англияға жеткізілді. Ол Лондондағы Әулие Павел соборында жерленді және оның құрметіне бірнеше мемориал тұрғызылды.
- Шайқастан кейін Франция мен Испанияның әскери-теңіз күштері әлсіреп, еуропалық теңіздерде Ұлыбританияның үстемдігі жүз жылдан астам уақытқа созылды.
- Британдық теңізшілер Трафальгар шайқасын жыл сайын атап өтеді. Бұл күн Ұлыбритания әскери-теңіз күштері үшін тарихи маңызға ие және әлі күнге дейін естелік шаралармен аталып өтеді.
- Ұрыстың салдары Наполеонның Еуропадағы билігіне де әсер етті. Француз императоры теңіз арқылы кеңею мүмкіндігінен айырылып, құрлықтағы соғысқа ғана назар аударуға мәжбүр болды.
- Шайқас кезінде ауа райы британдықтардың пайдасына шешілді. Қарсыластарымен салыстырғанда, олардың флотын басқару жүйесі желдің бағыты мен толқындарды тиімді пайдалануға мүмкіндік берді.
- Бүгінде Трафальгар алаңы Лондондағы ең көрнекті орындардың бірі саналады. Ол шайқас құрметіне аталған және ортасында адмирал Нельсонның алып ескерткіші орнатылған.
- Шайқас кезінде қолданылған кейбір кемелердің қалдықтары әлі күнге дейін су астында сақталған. Зерттеушілер бұл тарихи жәдігерлерді іздестіріп, қалдықтарды зерттеуді жалғастыруда.
- Тарихшылардың айтуынша, бұл шайқас теңіз соғысының жаңа дәуірін бастады. Классикалық желкенді флоттардың рөлі бәсеңдеп, болашақта бу кемелері мен жаңа қару-жарақ түрлері басымдыққа ие бола бастады.
Трафальгар шайқасы әскери тарихтың бетбұрысты кезеңдерінің бірі болды. Ол теңіз тактикасын жетілдіріп, Ұлыбританияның ұзақ жылдар бойы теңіздегі көшбасшылығын қамтамасыз етті. Бұл шайқастың нәтижелері Еуропаның саяси картасына елеулі өзгерістер енгізіп, Наполеон соғыстарының барысына ықпал етті. Бүгінде бұл оқиға әлем тарихындағы ең маңызды теңіз қақтығыстарының бірі ретінде зерттеліп, есте сақталады.
